Dyskopatia lędźwiowa - charakterystyka i leczenie

Dyskopatia – definicja pojęcia

Dyskopatia to pojęcie ogólne, które obejmuje schorzenia dotyczące krążka międzykręgowego (dysku – stąd pochodzenie nazwy „dyskopatia”). Opisywana jest jako jeden z etapów choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa. Może pojawić się w każdym wieku. Wskazuje się na wzrost częstości występowania problemu u osób po 30 roku życia, ze względu na pojawiające się w tym okresie pierwsze zmiany związane ze starzeniem się organizmu. Wraz z wiekiem ryzyko wystąpienia i częstość występowania diagnozy „dyskopatii” wzrasta. Także u osób młodszych (przed 30 rokiem życia) odnotowuje się przypadki występowania schorzenia.

Czym jest dyskopatia lędźwiowa

Kręgosłup lędźwiowy to odcinek kręgosłupa znajdujący się dolnych jego partiach (pomiędzy kręgosłupem piersiowym (Th) oraz odcinkiem krzyżowym (S). Anatomicznie odcinek lędźwiowy kręgosłupa składa się z 5 kręgów (L1 – L5). Zdarzają się przypadki lumbalizacji pierwszego kręgu krzyżowego co skutkuje wystąpieniem „dodatkowego” kręgu L. Klinicznie często określa się odcinek lędźwiowy i krzyżowy jako jeden obszar i wskazuje na występowanie dyskopatii lędźwiowo- krzyżowej (dyskopatia L/S) co związane jest z często obserwowanymi zmianami w dysku dzielącym kręg L5 i S1 (dyskopatia L5/S1). Dyskopatia lędźwiowa to nic innego jak zmiany o charakterze dyskopatii występujące w obszarze odcinka lędźwiowego. Analogicznie dyskopatia lędźwiowo-krzyżowa to określenie zmian na poziomie przejścia lędźwiowo-krzyżowego.

Jak rozpoznać objawy dyskopatii L5/S1

Początkowe stadia dyskopatii nie dają żadnych objawów. W opisie obrazu RTG wskazuje się na wystąpienie dyskopatii na danym poziomie (np. L5/S1) przy braku jednoczesnych objawów ze strony kręgosłupa lub kończyn. W bardziej zaawansowanych stadiach dochodzi do różnego rodzaju objawów uzależnionych od stopnia i kierunku występowania zmian chorobowych. Pierwszym objawem najczęściej jest ból okolicy lędźwiowo-krzyżowej, bardzo często promieniujący do obręczy biodrowej i pośladków (zwykle jednostronnie). Promieniowanie bólu może obejmować także kończyny dolne. Objawom bólowym towarzyszą dodatkowo takie objawy jak: wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych, drętwienie lub mrowienie kończyn dolnych, niedowłady lub zanik mięśni, zaburzenia czucia (przeczulica, nieprawidłowe czucie, uczucie ciepła, uczucie zimna).

W bardzo zaawansowanych stadiach, szczególnie w zmianach zlokalizowanych nisko, może dochodzić do nietrzymania moczu i problemów z potencją. Objawy neurologiczne dotyczą najczęściej zaniku odruchów kolanowych lub/i skokowych oraz wystąpienia stopy opadającej. W przypadku ucisku na nerwy rdzeniowe może dojść do wystąpienia rwy kulszowej. Rwa kulszowa to jednostka chorobowa, w której dochodzi do podrażnienia lub ucisku na poziomie nerwu kulszowego. Występują charakterystyczne objawy – promieniowanie do kończyny na przebiegu nerwu. Podstawowym testem różnicującym promieniowanie innego pochodzenia z bólem związanym z rwą kulszową jest test (objaw) Lasequ'a.

Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia dyskopatii

Jako podstawowy czynnik prowadzący do wystąpienia procesu zwyrodnieniowego krążka międzykręgowego wskazuje się w badaniach zaburzenia troficzne. Ograniczona podaż tlenu poprzez zmniejszoną dyfuzję krwi prowadzi do nieodwracalnych zmian w dysku. Obserwuje się także wpływ czynników genetycznych na częstość występowania choroby. Kolejnym ważnym czynnikiem, który jako jedyny może profilaktycznie być modyfikowany, są urazy mechaniczne. Pod pojęciem urazów mechanicznym rozumiemy nadmierne obciążenie podczas wykonywania codziennych czynności lub intensywnych ćwiczeń. Pojawiające się przeciążenia powodują wzmożoną produkcję proteoglikanów, na skutek czego dochodzi do osłabienia struktury jądra miażdżystego (centralnej części dysku międzykręgowego). Aby wyeliminować nadmierne ryzyko wystąpienia dyskopatii, szczególnie w obszarze L5/S1, należy wprowadzać odpowiednie nawyki ruchowe w trakcie wykonywanej pracy fizycznej oraz aktywności sportowej.

Diagnostyka dyskopatii L5/S1

Do pełnej diagnozy dyskopatii niezbędne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu, badania fizykalnego oraz uzupełnienie diagnostyką obrazową. Badania z zakresu diagnostyki obrazowej jakie są wykonywane to rentgen (RTG), rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa. Dwa ostatnie są dokładniejszą formą badań, w których uwidocznione zostają dokładne zmiany w obszarze kostnym kręgosłupa, ale także w tkankach otaczających. W procesie diagnostyki dyskopatii L5/S1 należy przeprowadzić badanie obrazowe odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa.

Leczenie i rehabilitacja dyskopatii

W około 90% dyskopatii wdrażane zostaje leczenie zachowawcze. W pozostałych sytuacjach niezbędne jest przeprowadzenie zabiegu operacyjnego. Do leczenia inwazyjnego kwalifikuje się dyskopatie, w których przepuklina dysku wynosi więcej niż 8mm. Leczenie zachowawcze opiera się przede wszystkim na rehabilitacji. Proces rehabilitacji zawiera terapię mięśniowo-powięziową i manualną odcinka kręgosłupa, w którym występują zmiany zwyrodnieniowe oraz terapię obszarów odległych (obręczy biodrowej, kończyn dolnych). Jako metody wspomagające i przeciwbólowe z zakresu fizykoterapii stosuje się najczęściej laser, sollux lub prądy TENS. Program rehabilitacji powinien zawierać także metody specjalne ćwiczeń takie jak PNF oraz ćwiczenia stabilizujące i rozciągające.

Jak żyć z dyskopatią lędźwiową

Zmiana trybu życia w przypadku wystąpienia dyskopatii lędźwiowej jest niezbędna w przypadkach, w których codzienna aktywność domowa, praca lub wykonywany wysiłek fizyczny mogą być przyczyną wystąpienia zmian w obszarze kręgosłupa. W toku prawidłowo prowadzonej rehabilitacji prowadzony jest instruktaż dotyczący właściwych pozycji podczas ruchu, ćwiczeń i aktywności nie powodujących przeciążeń. Duży nacisk kładzie się na eliminowanie złych nawyków ruchowych i wprowadzenie nowych, zdrowych. Powrót do treningów rowerowych, biegowych lub siłowych możliwy jest po odpowiednio przeprowadzonej rehabilitacji  i ustąpieniu dolegliwości bólowych. Należy pamiętać o właściwej postawie w trakcie ćwiczeń.

Autor: mgr Kaja Kwiatkowska

Fizjoterapeutka, absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Posiada 7-letni staż w zawodzie fizjoterapeutki oparty na pracy z pacjentami ortopedycznymi, urazowymi oraz sportowcami. Ukończyła liczne szkolenia z zakresu terapii manualnej oraz specjalistycznych form ćwiczeń ruchowych.

Zobacz artykuły tego autora