Kontuzje i metody rehabilitacji barku

Staw ramienny – nazewnictwo i budowa

Staw ramienny, częściej nazywany „stawem barkowym”, a potocznie „barkiem”, jest złożony pod względem możliwości wykonywania ruchów. Jest stawem kulistym, co oznacza, że umożliwia ruch we wszystkich płaszczyznach – pionowej, poprzecznej i rotacyjnej, jednocześnie pozwalając na wykonanie ruchów bardziej złożonych (np. obwodzenie). Podstawowe elementy budowy stawu barkowego to głowa kości ramiennej oraz panewka łopatki, tworzące powierzchnie stawowe. W przypadku stawu ramiennego głowa jest znacznie większa niż powierzchnia panewki stawu, co pozwala na duży zakres ruchu, jednocześnie zwiększając ryzyko urazów. Pogłębienie panewki stawowej stanowi obrąbek stawowy, będący chrzęstno-włóknistą strukturą. Staw otacza torebka stawowa, więzadła oraz mięśnie, których zadaniem jest jego stabilizacja.

Przyczyny urazów stawu barkowego i grupy ryzyka

Stosunkowo duża głowa kości ramiennej w stosunku do panewki stawu jest jedną z przyczyn wysokiej urazowości stawu barkowego. Do uszkodzenia dochodzi w obrębie stawu, obrąbka stawowego lub struktur otaczających staw. Jako grupy najbardziej narażone na urazy stawu ramiennego ocenia się sportowców wyczynowych oraz amatorów, szczególnie siatkarzy, piłkarzy ręcznych, tenisistów, gimnastyków. Również osoby, których praca wymaga wykorzystania szerokiego zakresu ruchu w barku lub utrzymania długotrwale jednej pozycji w tym stawie, są grupą ryzyka wystąpienia kontuzji barku. Staw barkowy jest jednak, obok stawu kolanowego i skokowego, miejscem w którym najczęściej dochodzi do urazów i stanów zwyrodnieniowych. Mogą więc one występować u osób potencjalnie nie będących w grupie ryzyka. Długotrwałe przeciążenia o niewielkim nasileniu mogą skutkować pojawieniem się dystorsji, zmian zwyrodnieniowych i predysponować do  wystąpienia urazów.

Najczęściej występujące kontuzje barku

Powszechnie stosowane nazewnictwo problemów ze stawem barkowym to przeciążenie lub zmiany zwyrodnieniowe. Zwykle mają one podłoże nagłego urazu lub sumujących się mikrourazów w obrębie stawu i struktur go otaczających. Jako najczęściej występujące problemy stawu barkowego w profesjonalnej diagnostyce ocenia się: zespół ciasnoty podbarkowej (SIS), „bark zamrożony” (ZZB – Zespół Zamrożonego Barku), uszkodzenie stożka rotatorów, uszkodzenie obrąbka stawowego (SLAP). Zdarzają się także urazy odpowiadające klasycznym zwichnięciom stawu oraz naderwaniom mięśni lub więzadeł.

Diagnostyka w przebiegu schorzeń i urazów stawu ramiennego

Diagnostyka objawów zlokalizowanej w okolicy barku opiera się na dokładnej analizie objawów, badaniu fizykalnym (ocena zakresu ruchu, napięcia tkanek), a także specjalistycznych badaniach obrazowych. Standardowo zaleca się wykonanie badania RTG, które uwidacznia stan kości i ewentualne zwyrodnienia, oraz badania ultrasonograficznego (USG), dającego informacje o stanie więzadeł, torebki stawowej i mięśni. W przypadku wątpliwości diagnostycznych zalecane jest wykonanie tomografii komputerowej (TK) lub rezonansu magnetycznego (MRI). Zaleca się różnicowanie objawów dotyczących stawu barkowego z symptomami pochodzącymi ze strony odcinka szyjnego kręgosłupa.

Rehabilitacja staw barkowego

Metody stosowane w rehabilitacji stawu barkowego są uzależnione od rodzaju schorzenia, a także towarzyszących mu napięć i dystorsji nie tylko barku, ale całego ciała. Rehabilitacja miejscowa zwykle obejmuje zabiegi fizykoterapeutyczne tj. laseroterapia, magnetoterapia, ultradźwięki, które największą skuteczność osiągają wykorzystywane w pakietach. Warto w terapii wykorzystać sprzęt umożliwiający wykonanie wszystkich rodzajów zabiegów. Doskonałym wyborem są w tym wypadku aparaty COMBI Etius ULM będące wielofunkcyjnym urządzeniem, z użyciem którego możliwe jest przeprowadzenie wszystkim zabiegów z zakresu fizykoterapii. Bardziej nowoczesną metodą fizykoterapii, która ma zastosowanie w leczeniu schorzeń barku, jest fala uderzeniowa.

Wykorzystanie ESWT w terapii jest coraz bardziej powszechne i oceniane jako wysoko skuteczne. Nie bez znaczenia w skuteczności prowadzonych zabiegów jest zastosowanie odpowiedniego sprzętu np. Impactis M lub COMBI BTL SWT. Zarówno klasyczna jak i nowoczesna fizykoterapia uzupełniana jest o zabiegi krioterapii, działające przeciwbólowo i przeciwzapalnie, do których wykorzystywane są aparaty generujące strumień azotu jak KRIOPOL R 30 lub wykorzystujące chłodzące działanie sprzężonego dwutlenku węgla np. CRYO T2. Bardziej globalne metody oddziaływania obejmują terapię mięśniowo-powięziową, terapię manualną stawu oraz ćwiczenia zwiększające zakres ruchu i wzmacniające siłę mięśni.