Fibromialgia – przyczyny, objawy, leczenie

Przewlekły i uogólniony ból mięśni oraz stawów, nieustanne dolegliwości bólowe, zmęczenie czy zaburzenia nastroju i kłopoty ze snem, to jedne z wielu objawów mogących świadczyć o fibromialgii. Jest to reumatyczna choroba tkanek miękkich, która jest bardzo uciążliwa. Pomimo nieustannego i dynamicznego rozwoju medycyny, nadal są choroby, które sprawiają trudności w ich leczeniu oraz diagnostyce. Do takich należy właśnie fibromialgia. Czy można ją leczyć? Jakie są przyczyny jej powstawania?

Czym jest fibromialgia?

Fibromialgia to choroba charakteryzująca się silnym bólem mięśniowo-kostnym, z punktowym zaostrzeniem, tak zwanym tender points. W medycynie często używa się terminu reumatyzmu tkanek miękkich. Przypadłość ta dotyka około czterech procent osób na świecie, a według licznych statystyk można zauważyć, że częściej chorują kobiety. Pacjenci, którzy są zdiagnozowani w kierunku fibromialgii powinni być pod stałą opieką reumatologa.

Pierwszy opis chorych na fibromialgię pochodzi z 1904 roku, a samą nazwę choroby zaproponowano w połowe lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. W 1990 roku Amerykańskie Kolegium Reumatologiczne (ACR) zasugerowało kryteria diagnostyczne, które mają pomagać w diagnozowaniu choroby. Można więc powiedzieć, że jest to choroba, którą uznano stosunkowo niedawno.

Stare wytyczne zostały uzupełnione w 2010 roku przez ACR i Europejską Ligę Przeciwreumatyczną. Dzięki temu możliwe jest szybsze i sprawniejsze rozpoznawanie tej choroby. Diagnoza fibromialgii jest trudna, przez co niekiedy jest ona lekceważona. Jest to rzadka przypadłość, która najczęściej dotyka ludzi w młodym i średnim wieku.

Jakie są przyczyny fibromialgii?

Niestety, nie jest znana dokładna przyczyna powstawania fibromialgii, ale wiadomo, że związana ona jest z nieprawidłowym odbieraniem bodźców przez czuciowo-bólowych. Diagnostyka reumatyzmu tkanek miękkich jest często utrudniona, ponieważ pacjent zmagający się z tym schorzeniem ma wyniki badań najczęściej prawidłowe. Pojawienie się dolegliwości spowodowane jest zarówno bodźcami wewnętrznymi, (np. zaburzeniami endokrynologicznymi, psychicznymi), jak i zewnętrznymi (np. zmiany przeciążeniowe, urazy).

Ponadto uznaje się, że fibromialgia może również rozwijać się w związki z sytuacjami stresowymi i innymi czynnikami, jak przebyte choroby, depresja, lęk, kłopoty finansowe i rodzinne, a także problemy zdrowotne. Za zaburzenia związane z regulacją bólu odpowiada również podatność genetyczna, zakażenia HIV, boreliozą lub HCV oraz choroby autoimmunologiczne. Fibromialgia jest schorzeniem, które obejmuje patologiczny wzrost poziomu niektórych substancji chemicznych w mózgu, które są transmiterami bólu. W opinii specjalistów wydaje się, że receptory bólu rozwijają swego rodzaju pamięć bólową, przez co stają się niejako wyczulone.

Objawy fibromialgii

Objawy choroby mogą być różne i każdego pacjenta. Mimo że zawsze występuje ból, może on przyjmować formę odmienną, np. może być rozległy, tępy, z czasem również mogą towarzyszyć mu drętwienia. Bardzo często ból obejmuje stawy, mięśnie i inne tkanki miękkie. Swoim charakterem przypomina dolegliwości bólowe, które pojawiają się w przypadku schorzeń związanych z kręgosłupem. Reasumując, wśród najczęstszych objawów wyróżnia się:

• ból mięśni przypominający zakwasy, szczególnie ból mięśni nóg,
• bóle stawów,
• dolegliwości utrzymujące się powyżej 3 miesięcy,
• ogólne zmęczenie,
• dolegliwości bólowe wybudzające pacjenta ze snu,
• trudności poznawcze w postaci zaburzeń koncentracji.

Bardzo często fibromialgia wystepuje z innymi chorobami, jak depresja, zaburzenia snu, dysfunkcje stawu skroniowo–żuchwowego, jelito drażliwe, chroniczne zmęczenie, czy też migrena. Pojawienie się objawów neurologicznych oraz bezdechu sennego sprawia często, że niezbędne jest wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych w celu różnicowania. Może się bowiem okazać, iż występowanie wyżej wymienionych objawów nie jest wystarczające do postawienia diagnozy, która będzie trafna.

Fibromialgia jest schorzeniem, które może występować także u dzieci oraz młodzieży. Objawy w ich przypadku nie są jednak jednoznaczne, podobnie jak u dorosłych. To oczywiście przekłada się na trudności związane z postawieniem prawidłowej diagnozy. Według szacunków, choroba ta występuje u około 2-6% młodej populacji.

Do niedawna jeszcze stosowano terapię uciskową w celu zdiagnozowania tego schorzenia. W tym przypadku uciskało się osiemnaście charakterystycznych punktów na ciele, aby potwierdzić lub też wykluczyć FMS. Obecnie najczęściej bierze się pod uwagę obecność rozległego bólu na całym ciele powyżej trzech miesięcy. Lekarze zalecają także badania krwi, które powinny obejmować morfologię, badanie poziomu CRP, OB, badanie poziomu witaminy D, hormonów tarczycy, czy też w kierunku celiakii. W zależności od występujących objawów, specjalista może zlecić dodatkowe badania. Dzieje się tak w przypadku, gdy istnieje prawdopodobieństwo pojawienia się chorób podobnych do fibromialgii.

Leczenie fibromialgii?

Leczenie tej choroby jest niezwykle trudne, ponieważ nie jest ona jeszcze do końca poznana. Przewlekły ból i walka z nim, a także z objawami neurologicznymi polega na zmniejszeniu dolegliwości. W tym celu rekomendowane jest zastosowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych oraz ułatwiających zasypianie. W przypadku bardziej zaawansowanego stadium choroby, stosuje się leki opioidowe oraz przeciwdepresyjne. Niekiedy stosuje się także farmaceutyki zwiotczające mięśnie.

Można również zastosować zabiegi fizjoterapeutyczne - kinezyterapię. Stosowanie ćwiczeń mających na celu zwiększyć elastyczność oraz wytrzymałość mięśni, a także aktywność w środowisku wodnym, mogą okazać niezwykle pomocne. Ból mięśniowo–powięziowy może także być łagodzony dzięki zabiegom z zakresu fizykoterapii, takim jak fonoforeza, fala uderzeniowa, ekspozycja na zmienne pole magnetyczne, laseroterapia czy schładzanie parami ciekłego azotu.