Przyczyny niestabilności stawu kolanowego

Niestabilność stawu to subiektywne odczucie „uciekania” stawu i jego niestabilności w różnych pozycjach ułożeniowych lub podczas wykonywania określonych ruchów. W przypadku kolana stanowi duży problem z uwagi na ograniczenia dotyczące sportu, codziennej aktywności fizycznej, a nawet utrudnione funkcjonowanie przy niestabilności odczuwanej w trakcie chodu. Przede wszystkim jednak zwiększa ryzyko kontuzji.

Przyczyny niestabilności stawu kolanowego

            Niestabilność stawu kolanowego wynika najczęściej z przebytego urazu więzadła stabilizującego. Zazwyczaj kontuzje obejmują więzadła krzyżowe (częściej przednie) lub poboczne.  Uszkodzenie struktur więzadłowych może prowadzić do rzeczywistej niestabilności kolana w sytuacji kiedy więzadła są niewydolne lub zaburzeń priopriocepcji, które odczuwane są subiektywnie jako niestabilność. W pierwszym przypadku więzadło nie spełnia swojej funkcji i powierzchnie stawowe mogą przesuwać się względem siebie. W zaburzeniach priopriocepcji uszkodzeniu ulegają receptory odpowiedzialne za informacje o ułożeniu stawu w przestrzeni. Potocznie mówi się o „uciekającym kolanie” jednak rodzajów niestabilności może być sporo.

Klasyfikacja niestabilności stawu kolanowego

            Istnieje kilka klasyfikacji dzielących niestabilność kolana ze względu na rodzaj i zakres urazu. Wyróżnia się więc ostrą niestabilność stawu kolanowego pojawiającą się bezpośrednio po urazowym uszkodzeniu tkanek oraz niestabilność przewlekłą, która postępuje stopniowo. Niestabilność dzielona jest także na prostą, w przypadku uszkodzenia jednego więzadła, lub złożoną, kiedy dochodzi do rozległego urazu większej liczby tkanek. Bardziej szczegółowy podział dzieli niestabilność prostą na: przednią niestabilność stawu kolanowego (uszkodzenie więzadła ACL – krzyżowego przedniego), tylną niestabilność stawu kolanowego (uszkodzenie więzadła PCL – krzyżowego tylnego), przyśrodkową niestabilność stawu kolanowego (uszkodzenie więzadła MCL - pobocznego piszczelowego/ przyśrodkowego) oraz boczną niestabilność stawu kolanowego (uraz w obrębie więzadła LCL – pobocznego strzałkowego/bocznego).

W przypadku złożonej formy mówimy na przykład o przednio-bocznej niestabilności kolana. Klinicznie często wykorzystywana jest klasyfikacja O’Donoghue, w której oceniany jest stopień urazu w 5-stopniowej skali. Stopień pierwszy oznacza w niej poprawne funkcjonowanie stawu i brak ograniczeń. Dwójka to nieznaczny luz w stawie oraz ból występujący powysiłkowo. Stopień 3 określa niestabilność, której konsekwencją są skręcenia lub zwichnięcia stawu kolanowego. Duża niestabilność,  nawykowe zwichnięcia i silny ból, znacznie ograniczające codzienne funkcjonowanie to stopień 4. W stopniu 5 mówimy o niestabilności całkowicie uniemożliwiającej ruchomość stawu.

Objawy „uciekającego kolana”

            Najważniejszym objawem niestabilności kolana jest subiektywne odczucie niepewności i uciekania stawu kolanowego. Często zgłaszanym objawem jest także przeskakiwanie w stawie. Objawem towarzyszącym różnym stopniom niestabilności jest ból występujący stale, podczas wykonywania określonych czynności lub po wysiłku. W zaawansowanych stadiach niestabilności obserwuje się także nawracające skręcenia lub zwichnięcia stawu, a także jego blokowanie i uczucie sztywności. W przypadku pojawienia się stanu zapalnego, wynikającego z niestabilności” może występować obrzęk kolana.

Leczenie niestabilności stawu kolanowego

            Pierwszym krokiem w leczeniu niestabilności kolana jest zawsze szczegółowa diagnostyka i poznanie przyczyny „uciekania kolana”. Następnie w zależności od wieku, poziomu aktywności fizycznej i stanu zdrowia podejmowane jest leczenie zachowawcze lub operacyjnie. W pierwszej kolejności zaleca się zawsze próbę leczenia fizjoterapeutycznego (zachowawczego). Przy nieskutecznym leczeniu zachowawczym Pacjent kierowany jest do leczenia inwazyjnego. W przypadku niestabilności leczenie operacyjne jest dosyć często wykorzystywane, szczególnie w przypadku osób uprawiających sport. Po leczeniu operacyjnym bezwzględnie wskazana jest wczesna fizjoterapia w celu stopniowego uruchomienia operowanego stawu.S tosuje się także aparaty do fizjoterapii, które pozwalają leczyć dolegliwości, które tradycyjnie wymagają interwencji chirurgicznej. Rehabilitacja, medycyna sportowa, ortopedia oraz medycyna estetyczna to główne obszary zastosowań urządzenia takiego jak Impactis M+.

Początkowo pacjent porusza się w stabilizatorze, o kulach, które w przebiegu terapii zamieniane są na samodzielny chód bez pomocy i zewnętrznej stabilizacji. Proces fizjoterapii obejmuje kontrolę stanu zapalnego poprzez stosowane fizykoterapii i terapii manualnej. Terapia manualna oraz mięśniowo-powięziowa pozwalają także odzyskać pełną ruchomość  w stawie. Kluczowym elementem w powrocie do sprawności są ćwiczenia ruchowe. Podstawowym ich elementem jest praca nad prawidłową mechaniką stawu w łańcuchu zamkniętym.

Należy przywrócić ruch we właściwej osi pracy nie tylko kolana ale całej kończyny dolnej. Tak wypracowane elementy wykorzystywane są następnie w pracy dynamicznej. Równocześnie należy również zadbać o przywrócenie pełnej siły mięśni obu kończyn i wyrównanie dysbalansów mięśniowych wynikających z wcześniejszej niestabilności. Fizjoterapia powinna obejmować także współpracę z trenerem motorycznym/ medycznym/ personalnym, który w oparciu o progresywną formę treningu stopniowo przygotuje kończynę do powrotu do sportu.

Autor: mgr. Kamila Spłocharska

Mgr Kamila Spłocharska, ukończyła szkolenia ukierunkowane na pracę z pacjentami neurologicznymi, z problemami uroginekologicznymi oraz z zespołami bólowymi różnego pochodzenia. W pracy z pacjentem patrzy holistycznie, niweluje ból wykorzystując różne formy terapii, w tym również terapię SCENAR.

Zobacz artykuły tego autora