Drenaż limfatyczny – przy jakich dolegliwościach pomaga?

Historia leczenia masażem limfatycznym

Za twórcę drenażu limfatycznego uważa się duńskiego Lekarza Emila Voddnera. Opracowana przez naukowca metoda masażu (drenażu) była efektem badań klinicznych prowadzonych przez okres 25 lat. W swojej pracy borykał się z zaburzeniami gospodarki wodnej w mięśniach, zmianami w obrębie skóry, problemami w wydzielaniu w obszarze błon śluzowych, zapaleniem zatok i wieloma innymi problemami zdrowotnymi. Zastosowanie drenażu prowadziło do poprawy stanu zdrowia, a w wielu przypadkach całkowitego wyleczenia. Opublikowany w 1934 roku przez Voddnera drenaż limfatyczny bardzo szybko został uznany na całym świecie w formie masażu leczniczego, a także jako pielęgnacja twarzy (drenaż limfatyczny twarzy). Historia mówi jednak, że układ limfatyczny był przedmiotem badań już na długo przed publikacjami Duńczyka.

W zakresie badań nad limfą i jej przepływami znaną postacią był, również przedstawiciel duńskiej grupy badawczej, anatom Bartholin. Napisał on rozprawę na temat układu limfatycznego, a w swoim liście do Króla Fryderyka III porównał układ limfatyczny do systemu przesączającego jako wizualizację podając dolinę Nilu, która dzięki corocznym zalewom wody jest użyźniona i oczyszczona z odpadków. Kolejną ważną postacią w klinicznych badaniach limfy był, nagrodzony w 1912r. Nagrodą Nobla, Alexis Carrel, który wykazał, że to przepływ limfy warunkuje stan zdrowotny organizmu, dzięki jej odnawianiu komórki mogą żyć bardzo długo, a jej zastoje powodują degenerację i śmierć komórek.

Budowa układu limfatycznego i krążącej w nim limfy

Oprócz układu krwionośnego w organizmie człowieka występuje drugi układ naczyń. Są to naczynia chłonne tworzące układ limfatyczny. Do tego układu należą: włosowate naczynia chłonne (obecne w każdym narządzie posiadającym naczynia krwionośne włosowate), naczynia chłonne zbiorcze, wielkie pnie limfatyczne oraz węzły chłonne. W opisanym układzie krąży płyn nazywany chłonką, czyli limfą. Zasadniczo chłonka jest bezbarwnym płynem, wypełniającym naczynia, z zawieszonymi w nim komórkami.

Wszystkie ciała chłonki mają ograniczony okres życia, w związku z czym ciągle zastępowane są przez nowo wytworzone komórki. Jedynym składnikiem morfotycznym chłonki są limfocyty, rodzaj bezziarnistych krwinek białych, a osocze chłonki jest znacznie uboższe od osocza krwi, zawiera zdecydowanie mniejsza ilość białka i węglowodanów, mając jednocześnie większą zawartość tłuszczy. Cała ilość chłonki, odpływająca w ciągu doby do krwi, wynosi od 1 do 7 litrów. W okresie wystąpienia w organizmie stanów zapalnych ta ilość znacznie wzrasta.

Rola układu chłonnego w organizmie ludzkim

Rola układu chłonnego w utrzymaniu homeostazy organizmu człowieka jest ogromna. W badaniach klinicznych znaleźć można potwierdzenie negatywnych skutków zaburzeń w krążeniu limfy, będących przyczyną dużej grupy chorób narządów wewnętrznych. Układ limfatyczny spełnia szereg funkcji, m.in. warunkuje powrót białka z przestrzeni pozanaczyniowej do krwiobiegu, transportuje wodę i sole mineralne, drenuje tkanki, usuwa obce substancje z tkanek (np. bakterie, toksyny), uczestniczy w procesach odpornościowych organizmu.

Podłoże działania masażu limfatycznego

Drenaż limfatyczny jest jedną z metod oddziaływania mechanicznego na tkanki. Pozwala na usprawnienie krążenia limfy dzięki zastosowaniu odpowiednich rękoczynów. Dzięki temu przeciwdziała powstawaniu chorób wywołanych jej zastojem. Jednocześnie pełni ważną rolę w likwidowaniu obrzęków zastoinowych, onkotyczych (w przebiegu chorób onkologicznych), zapalnych i chłonnych. Dzięki usprawnieniu przepływu limfy po przebytych chorobach zakaźnych i nowotworowych może przyspieszyć powrót do zdrowia.

Ważnym aspektem jest zwrócenie uwagi na mechaniczne działanie drenażu limfatycznego. Polega ono na przepychaniu chłonki do wcześniej udrożnionych węzłów chłonnych, w związku z czym zawsze wykonywany jest od obwodu w kierunku ujść żylnych („w górę”). Ważne aby osoba masowana (drenowana) znajdowała się w pozycji drenażowej, co znacznie ułatwia odpływ chłonki. Chłonka płynie zdecydowanie wolniej niż krew, w związku z czym drenaż jest zabiegiem wykorzystującym bardzo wolne ruchy przepychające (od 10 – 15 ruchów na minutę). Każda technika jaką zastosujemy do drenowania tkanki powinna być powtórzona od 3 do 5 raz, a ilość powtórzeń ruchu być duża. Bardzo istotnym jest aby kontrolować rozgrzanie tkanek podczas drenażu – skóra nie może być ocieplona ani zaczerwieniona – należy pamiętać o umiarkowanej sile i delikatności wykonania, bowiem rozgrzanie tkanek może doprowadzić do pogorszenia stanu pacjenta.

Wskazania do stosowania drenażu limfatycznego

Wskazaniem do stosowania masażu z wykorzystaniem aparatów do drenażu limfatycznego są wszystkie problemy zdrowotne, którym towarzyszą wysięki, obrzęki bądź zmiany wynikające z zaburzenia krążenia limfy. Wśród nich wyróżniamy:

•          Otyłość i nadwaga
•          Nadmierna retencja wody
•          Lokalne otłuszczenie
•          Obrzęki pooperacyjne (obrzęki po mastektomii)
•          Obrzęki pourazowe
•          Obrzęki żylne i limfatyczne
•          Zaburzenia troficzne z przyczyn krążeniowych
•          Przewlekłe nerwobóle
•          Przewlekłe unieruchomienie (ryzyko zakrzepicy)
•          Przewlekła niewydolność żylna (obrzęki kończyn dolnych)
•          Niewydolność limfatyczna
•          Zmęczenie mięśni i tkanek wymagające regeneracji
•          Objaw „ciężkich nóg”
•          Nadmierne zatrzymywanie wody w organizmie
•          Wysiłkowe przeciążenie mięśni
•          Ryzyko zakrzepów
•          Cellulit
•          Otyłość lub nadwaga (wysmuklenie sylwetki, zmniejszenie obwodów)
•          Nadmiar toksyn w organizmie
•          Niewłaściwy metabolizm tkankowy
•          Słabo odżywiona skóra
•          Po zabiegu liposukcji chirurgicznej, lipolizie chemicznej, laserowej lub kawitacyjnej (zmniejszenie obrzęku po zabiegowego)

Przeciwwskazania do stosowania drenażu limfatycznego

Przeciwwskazaniem do stosowania drenażu limfatycznego będzie każdy stan organizmu, w którym mechaniczne drażnienie tkanek lub nadmierny transport limfy może wywołać negatywne skutki w organizmie, a są to:

•          Niewiadomego pochodzenia bóle lub drętwienie kończyn
•          Zaawansowana miażdżyca
•          Ciąża – pierwszy trymestr
•          Nieleczone nadciśnienie tętnicze
•          Zakrzepowe zapalenie żył !
•          Ostre zapalenia naczyń limfatycznych lub krwionośnych
•          Choroby skóry i uszkodzenie jej ciągłości
•          Uogólniony stan zapalny
•          Gorączka
•          W przebiegu chorób onkologicznych (w trakcie leczenia, konsultacja onkologiczna)
•          Astma
•          Niewydolność krążeniowo-oddechowa
•          Niewydolność nerek
•          Niewydolność wątroby
•          Obrzęk płuc
•          Rozrusznik serca
•          Padaczka
•          Jaskra
•          Choroby zakaźne

Drenaż limfatyczny twarzy

Obok leczniczego działania drenażu limfatycznego obserwuję się także jego korzystny wpływ na walory estetyczne ciała człowieka. Szczególnym przykładem tego rodzaju działania jest efekt drenażu limfatycznego twarzy. Różni się on nieco od masażu innych części ciała. Drenaż trwa około pół godziny. Delikatne i powolne ruchy wykonywane są od okolicy obojczyków (szyi) do czubka głowy uwzględniając wszystkie obszary twarzy. Lecznicza wartość takiego drenażu obejmuje, przede wszystkim, jego korzystny wpływ w przypadku problemów z zatokami, obrzękami w okolicach oczu, a także innych części twarzy. Kosmetyczna wartość drenażu twarzy sprowadza się do polepszenia stanu skóry – lepsze odżywienie, poprawa ukrwienia, odprowadzenie toksyn i produktów przemiany materii. Dodatkowym atutem tego rodzaju drenażu jest jego bardzo silny wpływ na samopoczucie osoby masowanej – uczucie relaksu i odprężenia to efekty, które uzupełniają listę korzyści.

Drenaż limfatyczny nóg

Można pokusić się o stwierdzenie, że drenaż limfatyczny nóg jest najczęściej wykonywaną formą tego rodzaju masażu. Nie ma badań naukowych potwierdzających tą tezę, jednak obserwacje codziennej pracy terapeutów skłaniają ku takim wnioskom. Drenaż limfatyczny nóg zarówno leczniczo jak i kosmetycznie (estetycznie) pozwala na uzyskanie bardzo dobrych efektów i z powodzeniem uzupełnia inne formy terapii. Leczniczą wartość ma on w przypadku obrzęków nóg różnego pochodzenia – zarówno obrzęków limfatycznych jak i spowodowanych niewydolnością żylną czy przemęczeniem. Prawidłowo przeprowadzony drenaż znacznie zmniejsza obrzęki. W przypadku dużych obrzęków limfatycznych, aby uzyskać widoczny efekt, drenaż należy wykonywać regularnie przez dłuższy okres czasu. Należy pamiętać o przepychającym charakterze ruchów – od głaskania, przez rozcieranie po ugniatanie, wszystkie ruchy wykonujemy od obwodu w kierunku węzłów chłonnych i naczyń zbiorczych (w górę). Efekt kosmetyczny działania drenażu w obrębie kończyn dolnych najczęściej wykorzystuje się w przeciwdziałaniu lub likwidacji cellulitu – usunięcie zbędnych produktów przemiany materii i toksyn poprawa krążenia krwi powodują poprawę wyglądu i jakości skóry nóg.

Podsumowanie

Od lat obserwuje się bardzo duże znaczenie układu limfatycznego w prawidłowym funkcjonowaniu ustroju i utrzymaniu jego homeostazy. Warto zadbać o poszczególne elementy tego układu, a także prawidłowy przepływ limfy, szczególnie w sytuacjach, w których jesteśmy narażeni na jej zastoje. Wykonując drenaż limfatyczny – czy to rękami specjalisty, czy przy pomocy specjalnych urządzeń do masażu, bądź rękawów do drenażu limfatycznego, z pewnością pomagamy całemu organizmowi.