Kolano skoczka – entezopatia więzadła rzepki

Urazy i przeciążenia stawu kolanowego to jedne z najczęstszych przyczyn wizyt w poradni ortopedycznej i rehabilitacyjnej osób młodych i aktywnych sportowo.  Badanie przedmiotowe, dokładny wywiad i diagnostyka obrazowa umożliwiają postawienie trafnej diagnozy i podjęcie decyzji o dalszym postępowaniu.

Przebieg diagnozy jest najważniejszą składową procesu leczenia, szczególnie w przypadku stawu kolanowego, gdzie różne schorzenia mogą dawać podobne objawy i jedynie wnikliwa diagnostyka jest w stanie właściwie ukierunkować terapię. Jednym z możliwych rozpoznań jakie można usłyszeć w gabinecie specjalistycznym jest zwyrodnienie okolicy więzadła rzepki potocznie nazywane kolanem skoczka. Zmiany degeneracyjne pojawiają się w miejscu, w którym staw kolanowy łączy się z rzepką. W wyniku nakładających się w czasie przeciążeń przyczepu więzadła rzepki dochodzi do entezopatii i jej zwyrodnienia.

 Przeciążenia mogą wynikać z powtarzalnych ruchów skocznych u osób zawodowo lub rekreacyjnie uprawiających sporty, w których składową ruchu podstawowego są skoki oraz skręty. Głównie narażeni są więc na nie siatkarze, koszykarze oraz skoczkowie. Te dyscypliny wymagają częstych wyskoków oraz lądowań, a także szybkich zmian kierunku biegu. Należy jednak pamiętać, że uraz tego typu może wystąpić także u osób, które nie uprawiają regularnie sportu ale ich praca lub codzienna aktywność wymaga częstego powtarzania opisanych ruchów lub obecne są zaburzenia biomechaniczne w obrębie tułowia i kończyn dolnych. Kontuzja tego typu w teorii może więc dotknąć każdego.

Przyczyny zwyrodnienia rzepki

Przyczyną zwyrodnienia rzepki, jak już opisaliśmy powyżej, są powtarzające się mikrourazy w jej okolicy. Aktywność fizyczna, nawet w dużej ilości, sama w sobie nie jest przyczyną kontuzji. Dochodzi do niej w przypadku niewłaściwego wykonywania składowych ruchu lub na skutek zaburzeń biomechanicznych i anatomicznych.

Pośrednimi przyczynami zwyrodnienia mogą być więc: zła technika uprawiania dyscyplin sportu wymagających skoku (nieprawidłowe lądowanie po wyskoku), przeciążenia stawu na skutek nadmiernej masy ciała (otyłość, nadwaga), pozaosiowe ustawienie kończyny dolnej, anatomiczne nieprawidłowości w obrębie rzepki, patologiczne ustawienie rzepki względem stawu, dysbalans mięśniowy w obszarze kończyny dolnej (wzmożone napięcie dużych grup mięśniowych lub zaburzenia ich napięcia, szczególnie mięśni kulszowo-goleniowych, mięśnia czworogłowego, mięśni pośladkowych), zła biomechanika kończyny dolnej, nieprawidłowe ustawienie struktur kończyny dolnej (koślawość lub szpotawość  kolan, nadmierna pronacja stopy, niewłaściwe ustawienie miednicy).

Charakterystyczne objawy „kolana skoczka”

Pierwszym objawem wskazującym na problem w obrębie więzadła rzepki jest ból w jej okolicy. Dodatkowo charakterystyczne objawy jakie występują w przebiegu tego schorzenia to ból rzepki podczas palpacji oraz w trakcie wysiłku fizycznego, nasilenie bólu podczas prostowania kolana, uczucie zablokowania kolana, ból pojawiający się podczas schodzenia ze schodów, asymetryczne ustawienie rzepki. Ból zlokalizowany jest najczęściej poniżej rzepki. Dodatkowo osłabieniu mogą ulec mięśnie uda, przede wszystkim mięsień czworogłowy, którego końcowym przyczepem jest właśnie więzadło właściwe rzepki.

Leczenie rehabilitacyjne

Najważniejszą składową leczenia zachowawczego „kolana skoczka” jest specjalistyczna rehabilitacja. Przebieg procesu rehabilitacji zależy od stopnia zaawansowania zmian degeneracyjnych. W okresie zaostrzenia objawów stosuje się leczenie zimnem oraz zaleca unikanie ruchów wywołujących objawy bólowe. Dodatkowo stosuje się fizykoterapię – zwykle jest to laseroterapia, ultradźwięki oraz zabiegi z użyciem prądu elektrycznego. Rehabilitacja obejmuje także terapiętkanek miękkich i mobilizację rzepki. Niezwykle ważna jest edukacja pacjenta w kierunku prawidłowego użytkowania kończyny oraz wprowadzenie odpowiednio dobranych ćwiczeń. Bardzo dobre efekty przynosi także stosowanie tapingu jako element wspomagania leczenia.

Zastosowanie tapingu w procesie rehabilitacji kolana skoczka

Bardzo często jako element uzupełniający proces rehabilitacji w przebiegu entezopatii więzadła rzepki stosuje się specjalistyczne plastry do tapingu. Prawidłowo zastosowana aplikacja efektywnie zmniejsza siły jakie są wywierane są na więzadło rzepki w trakcie ruchu, odciążając ją i zmniejszając objawy bólowe. Dzieje się tak dzięki odciążeniu rzepki oraz pracującego mięśnia poprzez zaaplikowany plaster do tapingu. Dodatkowo specjalne aplikacje mogą korygować niewłaściwe ustawienie rzepki i stymulować prawidłową mechanikę ruchu oraz stabilizować staw kolanowy w trakcie jego wykonywania. Dzięki specjalistycznym właściwością plastrów do tapingu, które charakteryzują się elastycznością, dobrą przepuszczalnością powietrza i odpowiednim kierunkiem przenoszenia napięć, stymulowane są procesy regeneracyjne co poprawia odżywienie i dotlenienie tkanek, działając jednocześnie przeciwbólowo.

Zastosowanie ćwiczeń specjalistycznych w przebiegu leczenia kolana skoczka

Ćwiczenia są niezbędnym elementem fizjoterapii. W przypadku kolana skoczka zastosowanie ćwiczeń jest bardzo ważne na każdym etapie rehabilitacji. Biorąc pod uwagę dużą aktywność osób, u których zwykle występuje schorzenie, ćwiczenia rehabilitacyjne przechodzą stopniowo w trening funkcjonalny, a następnie specjalistyczne treningi przygotowujące do powrotu do sportu. Zanim to nastąpi ważne jest wprowadzenie początkowo ćwiczeń poprawiających zakres ruchu w stawie kolanowym, wzmacniających siłę mięśni oraz stabilizujących staw.

 Według najnowszych badań naukowych, w przypadku uszkodzenia ścięgien najbardziej efektywne jest stosowanie ćwiczeń ekscentrycznych mięśni. W tym wypadku przede wszystkim mięśnia czworogłowego uda. Dodatkowo należy dbać o odpowiednią elastyczność mięśni stosując ćwiczenia rozciągające wszystkich grup mięśniowych, ze szczególnym uwzględnieniem grupy kulszowo-goleniowej, mającej tendencję do przykurczy i utraty elastyczności. Kolejne etapy terapii zależą od stanu pacjenta i jego postępów. Stopniowo wprowadzane są ćwiczenia wzmacniające i specjalistyczne, a o ich intensywności decyduje fizjoterapeuta prowadzący w konsultacji z lekarzem specjalistą.

Autor: dr Katarzyna Kubasiak

Fizjoterapeutka, absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Fizjoterapeutka z 7-letnim stażem w pracy z pacjentami ortopedycznymi oraz sportowcami. Adiunkt w Zakładzie Anatomii Człowieka AWF w Krakowie. Ukończyła liczne kursy z zakresu anatomii palpacyjnej, terapii manualnej oraz terapii tkanek miękkich, a także specjalistycznych technik diagnostycznych i terapeutycznych.

Zobacz artykuły tego autora