Jak przyspieszyć zrost złamanej V kości śródstopia?

Śródstopie zbudowane jest z pięciu równolegle ułożonych kości, które nazywa się przy pomocy liczb, stosując zapis arabski lub rzymski. Najczęściej mamy do czynienia ze złamaniem I lub V kości śródstopia, ponieważ to one podlegają w głównej mierze największym obciążeniom. Skupiając się na tej drugiej można powiedzieć, że jest ona położona pomiędzy kością sześcienną a małym palcem u nogi. Wyczuwalna jest na zewnętrznej granicy stopy. Do złamania V kości śródstopia dochodzi w momencie przekroczenia granicy jej wytrzymałości, najczęściej podczas intensywnego wysiłku. W jaki sposób można przyspieszyć zrost kości? Jakie są objawy i przyczyny złamania kości?

Jakie są rodzaje złamań V kości śródstopia?

Piąta kość śródstopia relatywnie często ulega złamaniu. Pomimo niewielkiego rozmiaru, dotyczą jej przynajmniej trzy rodzaje urazów złamaniowych, które różnią się sposobem leczenia. Co istotne, każde ze złamań można przyspieszyć w leczeniu, a niezbędna do powrotu pełnej funkcjonalności kości i stopy okazuje się rehabilitacja. Wyróżniamy więc złamanie zmęczeniowe, awulsyjne i Jonesa. Czym się charakteryzują?

Złamanie zmęczeniowe

Główną przyczyną prowadzącą do złamania zmęczeniowego jest nadmierny i niedostosowany do możliwości wysiłek, który powoduje szereg mikrourazów. W tym przypadku szczególnie narażoną grupą są sportowcy, którzy uprawiają regularnie aktywność fizyczną, ale nie dbają o pełną regenerację. Najbardziej narażonymi grupami na złamanie zmęczeniowe są tancerze, gimnastycy oraz biegacze, gdyż są to dyscypliny sportowe mocno angażujące stopy. Nie trzeba być jednak zawodowym sportowcem, aby doznać tego typu urazu. Codzienne rekreacyjne bieganie, stawianie sobie celów, które przekraczają możliwości, czy też nieodpowiednie obuwie do danej dyscypliny sportowej, mogą prowadzić do powstania złamania zmęczeniowego.

Czynnikiem sprawczym może być także nagłe pojawienie się wysiłku obciążającego stopę, który z pozoru nie wywołuje w zmęczenia, np. tygodniowy urlop w górach i wędrówki w ciężkich butach po szlaku, w momencie, gdy na co dzień prowadzi się siedzący tryb życia. Co ciekawe, to kobiety znacznie częściej doznają tego urazu, niż mężczyźni. Odpowiadają za to zaburzenia hormonalne takie, jak zaburzenia miesiączkowania czy menopauza.

Złamanie Jonesa

Złamanie Jonesa to uraz, który obejmuje kości w obrębie stopy. Według statystyk jest to jeden z najczęściej występujących urazów podstawy piątek kości śródstopia. Uszkodzenie tego rodzaju jest charakterystyczne dla osób, które są aktywne fizycznie. Najczęściej zmagają się z nim biegacze. Szkielet złożony jest z wielu elementów kostnych i pełni w organizmie bardzo istotne funkcje. Do jednych z nich zaliczana jest amortyzacja. W przypadku gwałtownego wzrostu obciążeń lub upośledzenia mechanizmów amortyzacyjnych z różnych powodów może dojść do przerwania ciągłości kości.

W tym przypadku charakterystyczne jest to, że może ono pojawić się w momencie niekontrolowanego ustawienia stopy na jej bocznym brzegu w połączeniu z dużym obciążeniem, co jednak zdarza się często w trakcie aktywności fizycznej. Nie oznacza to jednak, że tego rodzaju złamanie kości śródstopia może występować wyłącznie u osób uprawiających sport. Równie dobrze może pojawić się u każdego, kto doznał podobnego mechanizmu urazu podczas codziennych czynności.

Złamanie awulsyjne - tenisisty

Złamanie tenisisty charakteryzuje się oderwaniem kawałka końca kości. Najczęściej jest ono spowodowane skręceniem stawu skokowego. W odpowiedzi na nagłe napięcie mięśnia może dochodzić do oderwania się kości wraz z przyczepem, np. podczas nagłego zatrzymania się w trakcie biegu - jest to typowe dla tenisistów, dlatego też pojawia się nazwa złamania tenisisty. Co istotne, leczenie kości po złamaniu nie jest skomplikowane, a najczęściej wystarczy czasowe unieruchomienie kończyny, bez konieczności przeprowadzania zabiegu chirurgicznego.

Do złamania kości śródstopia najczęściej dochodzi podczas aktywności fizycznej, szczególnie gdy nie poprzedzi jej rozgrzewka albo nie zadba się o odpowiedni czas regeneracji pomiędzy jednostkami treningowymi. Uraz ten może powstawać również na skutek bezpośredniego uderzenia w stopę lub upadku. Najbardziej narażone na złamanie są osoby z nadwagą i cierpiące na reumatoidalne zapalenie stawów.

Jakie są objawy złamania kości śródstopia?

W przypadku złamania objawy są podobne niezależnie od lokalizacji. Pojawia się silny ból, który dodatkowo się nasila przy dotyku, podczas chodzenia i próbie poruszania palcami. Ból po złamaniu kości śródstopia jest mniejszy po odciążeniu kończyny. Wskutek podrażnienia tkanek miękkich pojawia się krwiak podskórny i zewnętrzne zasinienie stopy. Typowym objawem jest również opuchlizna, a obrzęk po złamaniu jest na tyle duży, że ogranicza możliwości ruchowe stopy. Zdarza się jednak, w szczególności przy złamaniu marszowym zaliczanym do nieurazowych, że objawy mają niewielkie nasilenie, a rozpoznanie możliwe jest dopiero po zrobieniu RTG.

Diagnostyka i rozpoznania złamania piątej kości śródstopia

Diagnostyka złamania opiera się na badaniach klinicznych stopy oraz stawu skokowego. Dodatkowo wykonuje się badanie rentgenowskie, a w przypadku podejrzenia urazu tkanek miękkich przeprowadza się dodatkowo USG. Dopiero na podstawie całego procesu diagnostycznego można klasyfikować pacjenta pod względem rodzaju złamania, a następnie wdraża odpowiednie leczenie. Przerwanie tkanki kostnej V kości śródstopia można leczyć na dwa sposoby - zachowawczo lub operacyjnie.

Rehabilitacja i leczenie złamania kości śródstopia

Przerwanie tkanki kostnej V kości śródstopia można leczyć na dwa sposoby - zachowawczo lub operacyjnie. Co istotne, obie metody mogą powodować powikłania i żadna z nich nie gwarantuje całkowitego wyleczenia urazu. Złamania typu Jonesa wymagają unieruchomienie kończyny na okres 6-8 tygodni, a w tym czasie obowiązuje całkowite odciążenie nogi.

 W przypadku sportowców przeprowadza się najczęściej operację. Nastawienie i zespolenie odłamów kostnych wykonuje się za pomocą śruby wkręcanej wzdłuż do środka kości. Leczenie operacyjne obejmuje również przypadki złamań z przemieszczeniem oraz złamania niereagujące na leczenie zachowawcze, gdzie pomimo zastosowania gipsu, kość się nie zrasta. W przypadku złamania tenisisty wystarczy chodzenie w obuwie z twardą podeszwą, aczkolwiek niekiedy konieczne może się okazać założenie opatrunku gipsowego. W przypadku złamań z oderwaniem i przemieszczeniem fragmentu kości obowiązuje leczenie operacyjne polegające na usunięciu lub zespoleniu odłamów kostnych. Co istotne, złamania zmęczeniowe gorzej reagują na leczenie zachowawcze.

Rekonwalescencję można przyspieszyć dzięki zabiegom rehabilitacyjnym. Niezależnie od tego, czy było stosowane leczenie zachowawcze, czy operacyjne, ma ona ogromny wpływ na szybszy powrót do pełnej sprawności fizycznej. Rehabilitacja po złamaniu powinna obejmować:

        w okresie pooperacyjnym ćwiczenia przeciwzakrzepowe, przeciwbólowe przeciwobrzękowe,

        w trakcie unieruchomienia kończyny ćwiczenia, które będą stymulować zdrową kończynę i ogólnousprawniające, które przyspieszą zrost kostny,

        masaż stopy,

        stosowanie zimnych okładów,

        naukę chodu bez obciążenia,

        fizykoterapię,

        kinezyterapię,

        terapię manualną.

Do złamania V kości śródstopia dochodzi najczęściej w czasie dużego wysiłku fizycznego. Powrót do pełnej sprawności przyspiesza odpowiednia, kompleksowa rehabilitacja.

Autor: dr Katarzyna Kubasiak

Fizjoterapeutka, absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Fizjoterapeutka z 7-letnim stażem w pracy z pacjentami ortopedycznymi oraz sportowcami. Adiunkt w Zakładzie Anatomii Człowieka AWF w Krakowie. Ukończyła liczne kursy z zakresu anatomii palpacyjnej, terapii manualnej oraz terapii tkanek miękkich, a także specjalistycznych technik diagnostycznych i terapeutycznych.

Zobacz artykuły tego autora