Czym jest neurorehabilitacja i kiedy się ją stosuje?

Rehabilitacja neurologiczna jest zespołem planowanych działań mających na celu poprawę sprawności i umożliwienie najlepszego, samodzielnego funkcjonowania osób, które zmagają się z różnymi deficytami oraz chorobami neurologicznymi. Układ nerwowy może zostać zbyt mocno obciążony, co może prowadzić do jego uszkodzenia w wyniku urazów, infekcji oraz innych chorób. Działania zawierające się w neurorehabilitacji to między innymi fizjoterapia, konsultacja logopedyczna, czy też psychoterapia. Jakie są wskazania oraz metody stosowane w rehabilitacji neurologicznej? Co to jest neurorehabilitacja?

Co to jest neurorehabilitacja?

Rehabilitację neurologiczną definiuję się jako szereg procesów, których celem jest optymalizacja udziału oraz funkcjonowania danej osoby w życiu społecznym. Wiąże się to także z przywróceniem możliwie jak najwyższej jakości życia. Neurorehabilitacji nie powinno się traktować jako szczególnego rodzaju interwencji, a uwagę powinno się skupiać w trakcie doboru działań na pacjencie jako osobie. Sformułowane cele krótko i długoterminowe należy opierać na funkcjonowaniu społecznym, sprawności funkcjonalnej oraz sferze psychologicznej. Proces neurorehabilitacji i samej fizjoterapii w neurologii nie powinien obejmować wszystkich pacjentów, a jedynie tych, którzy rokują. Biorąc pod uwagę charakter uszkodzeń należy podkreślić, że sukcesem terapeutycznym będzie zarówno poprawa sprawności funkcjonalnej, jak i utrzymywania owej sprawności na tym samym poziomie.

Kiedy należy rozpocząć i jak długo trwa neurorehabilitacja?

Neurorehabilitację należy włączać w proces leczenia od razu po pojawieniu się problemów neurologicznych. Warto podkreślić, że nawet od pierwszej doby po urazie, operacji, czy też wystąpieniu problemów powinno zostać podjęte leczenie. Jest to bardzo ważne ze względu na specyfikę funkcjonowania układu nerwowego. Wczesne rozpoczęcie rehabilitacji neurologicznej zwiększa skuteczność leczenia, a także pomaga w szybszym odzyskaniu sprawności i powrocie do zdrowia. Długość rehabilitacji zależna jest od stopnia nasilenia problemów neurologicznych, indywidualnej ocenie pacjenta, a także jego zaangażowania w leczenie i nastawienia do terapii. Specyfiką tej dziedziny medycyny jest to, że powinna ona być prowadzona w sposób ciągły, a nawet przez całe życie. Dzięki takiemu podejściu i stosowaniu się do wytycznych fizjoterapeuty można korzystnie wpływać na poprawę jakości i długości życia.

Zabiegi wchodzące w skład działań neurorehabilitacji prowadzi zespół specjalistów pod nadzorem lekarza o specjalizacji w rehabilitacji. W zależności od indywidualnej oceny pacjenta w skład zespołu mogą wchodzić neurolog, rehabilitant, neuropsycholog, logopeda, a nawet kardiolog, okulista czy diabetolog. Bardzo często w procesy usprawniające i polepszające jakość życia społecznego danej osoby włącza się także rodzinę. Dzięki jej wsparciu można osiągnąć lepsze wyniki i efekty w dłuższej perspektywie czasu. Kluczowym aspektem jest tutaj edukacja, która będzie zawierała między innymi nauka sposobów pielęgnacji chorego oraz samodzielnej terapii w miejscu zamieszkania.

Jakie są obszary rehabilitacji w neurologii?

Wczesna neurorehabilitacja gwarantuje poprawę sprawności funkcjonalnej. Jest to główna składowa procesu leczniczego w przypadku wielu schorzeń. Do podstawowych wskazań zastosowania rehabilitacji neurologicznej, ćwiczeń należą:

•          stan po operacji guza mózgu,
•          choroba Parkinsona,
•          stwardnienie rozsiane,
•          stan po udarze mózgu,
•          stan po urazie czaszkowo-mózgowym,
•          zespół Downa,
•          polineuropatie,
•          porażenie nerwu twarzowego typu Bella,
•          mózgowe porażenie dziecięce,
•          niepełnosprawności sprzężone,
•          zespół Brown-Sequarda,
•          rdzeniowy zanik mięśni (SMA).

Metody neurorehabilitacji to szerokie spektrum działań, które dają możliwość odzyskania sprawności. Istotne jest to, aby znać wskazania do ich stosowania oraz prowadzić działania usprawniające zgodnie z zasadami przez wykwalifikowane osoby.

Jakie są główne założenia neurorehabilitacji?

Rehabilitację neurologiczną można podzielić na wczesną i przewlekłą. Dobór właściwej zależny jest od choroby, a działania planuje się w sposób zindywidualizowany. Istotnym założeniem jest to, aby maksymalnie ograniczyć niekorzystne rezultaty funkcjonalne. Rehabilitacja przy schorzeniach neurologicznych musi składać się z działań specjalistów z różnych dziedzin, co także decyduje o jej skuteczności. Nie bez znaczenia jest również miejsce i atmosfera, w jakich prowadzone są terapie. Na ich skuteczność wpływ ma także poziom kompetencji specjalisty oraz jego zespołu i sprzęt użyty do prowadzenia działań usprawniających pacjenta.

Badania naukowe udowadniają, że wcześnie rozpoczęte leczenie w przypadku osób z dysfunkcjami neurologicznymi pomaga w całkowitym odzyskaniu sprawności funkcjonalnej albo przyczynia się do mocnego ograniczenia negatywnych skutków występujących schorzeń.

Cele rehabilitacji neurologicznej

Celem rehabilitacji neurologicznej jest przywrócenie pacjenta do jak najlepszej funkcjonalności w życiu codziennym. Daje to poczucie niezależności i przyczynia się wydatnie do podniesienia jakości życia w społeczeństwie. W przypadku tego ostatniego należy zwrócić uwagę, że dotyczy to nie tylko samego chorego, ale również osób najbliższych.

Jakie metody stosuje się w rehabilitacji neurologicznej?

Podstawą do rozpoczęcia leczenia są parametry, które opisują sprawność pacjenta za pomocą określonych skal i narzędzi. Do tego należy uwzględnić wyniki rezonansu magnetycznego i innych pomocnych metod obrazowania. Specjalista sporządza wtedy kartę badania, na której zawarte są wszystkie niezbędne informacje. Dzięki temu ocena przebiegu usprawniania jest znacznie łatwiejsza, a także pozwala to na szybkie przekazywanie informacji. W szerokim spektrum metod leczniczych, które są szczególnie efektywne można wymienić:

•          metodę Bobath,
•          metodę Vojty,
•          MAES,
•          terapię wymuszoną koniecznością,
•          Integrację Sensoryczną,
•          FDM Neuro,
•          metodę PNF,
•          elektrostymulację funkcjonalną,
•          wykorzystanie seryjnego gipsowania,
•          pionizatory oraz sprzęty zaopatrzenia ortopedycznego typu ortezy, gorsety, kamizelki usztywniające, aparaty odwodzące stawy biodrowe, siedziska.

Swoje zastosowanie znajdują również działania z zakresu rehabilitacji neurologopedycznej oraz neurpsychologicznej, które obejmują np. ćwiczenia dla dzieci z afazją lub ćwiczenia logopedyczne po udarze.

Autor: mgr. Kamila Spłocharska

Mgr Kamila Spłocharska, ukończyła szkolenia ukierunkowane na pracę z pacjentami neurologicznymi, z problemami uroginekologicznymi oraz z zespołami bólowymi różnego pochodzenia. W pracy z pacjentem patrzy holistycznie, niweluje ból wykorzystując różne formy terapii, w tym również terapię SCENAR.

Zobacz artykuły tego autora