Jak rozpoznać wczesne objawy choroby Parkinsona?

Choroba Parkinsona to schorzenie z grupy chorób neurodegeneracyjnych mózgu. W jej przebiegu dochodzi do postępującego procesu zwyrodnienia komórek nerwowych, konsekwencją czego jest obumieranie neuronów. Po raz pierwszy symptomy choroby parkinsona zostały rozpoznane i opisane w 1817 roku przez londyńskiego lekarza Jamesa Parkinsona, od którego nazwiska pochodzi jej nazwa. Choroba Parkinsona kojarzona jest powszechnie jako choroba wieku starczego, a średni wiek chorych ocenia się na 58 lat. Warto jednak zauważyć, że zdarzają się przypadki zachorowań nawet przed 40 rokiem życia. Częstość występowania choroby Parkinsona jest większa u płci męskiej. W Polsce szacunkowo co roku dochodzi do rozpoznania około 4-8 tysięcy nowych przypadków choroby, a liczba wszystkich chorych sięga 80 tysięcy.

Przyczyny choroby Parkinsona

Jak już wspomnieliśmy, w przebiegu choroby Parkinsona dochodzi do obumierania komórek nerwowych istoty czarnej mózgu. Zdrowe neurony wydzielają dopaminę, neuroprzekaźnik odpowiedzialny za przenoszenie sygnałów pomiędzy istotą czarną, a ciałem prążkowanym w kresomózgowiu. Impulsy nerwowe transmitowane z istoty czarnej odpowiadają za zależną od woli pracę mięśni (mięśnie szkieletowe) oraz koordynację ruchową. Wyróżnia się dziedziczną odmianę choroby Parkinsona związaną z mutacją genu odpowiedzialnego za kodowanie syntezy białka, będącego składnikiem ciałek Lewy'ego (alfa-synukleina). Ciałka Lewy'ego obserwuje się w cytoplazmie komórek objętych patologicznymi zmianami. Są one charakterystyczne także dla innych chorób neurodegeneracyjnych.

Powolny proces rozwoju choroby

Duże możliwości kompensacyjne mózgu oraz powolny przebieg procesu neurodegeneracyjnego sprawiają, że chorobę Parkinsona rozpoznaje się zwykle w zaawansowanych jej stadiach, kiedy u Pacjenta pojawiają się typowe objawy ruchowe. Pojawienie się jednoznacznych objawów choroby Parkinsona obserwuje się dopiero, gdy dochodzi do obumarcia około 85 procent neuronów wytwarzających dopaminę. Proces rozwoju choroby trwa więc często latami, niezauważony. Istnieją jednak symptomy, mogące wskazywać na obecność zmian degeneracyjnych i wczesną postać choroby Parkinsona, są one jednak mało specyficzne i trudne do rozpoznania (wczesne objawy choroby Parkinsona).

Wczesne objawy Parkinsona – jak rozpoznać?

Zaawansowana choroba Parkinsona znacznie obniża jakość życia Pacjentów. Wczesne jej rozpoznanie pozwala na spowolnienie rozwoju choroby, a tym samym opóźnienie pojawienia się drastycznych i utrudniających codzienne funkcjonowanie objawów. Początkowo choroba daje mało charakterystyczne objawy, wśród których wymienia się: zaparcia, zaburzenia snu, zaburzenia nastroju, osłabienie lub utrata węchu, depresja. Tego rodzaju objawy często określane są mianem „zwiastunów” choroby i mogą poprzedzać wystąpienie typowych objawów choroby nawet o kilka lat. Niezwykle rzadko choroba zostaje rozpoznana w tym okresie ze względu na wiele innych przyczyn chorobowych, które mogą wywoływać podobne symptomy. Do pierwszych objawów ruchowych choroby Parkinsona zalicza się: zmianę charakteru pisma, wolniejsze ubieranie się i wykonywanie codziennych czynności, potykanie się, bóle karku. Wymienione objawy również bywają bagatelizowane przez Pacjentów i rodzinę, tłumaczone zmęczeniem lub starzeniem się osoby chorej. Warto więc baczniej obserwować swoich bliskich i w przypadku pojawienia się niepokojących objawów skonsultować je z lekarzem neurologiem.

Klasyczne objawy choroby Parkinsona

Charakterystyczne objawy choroby Parkinsona pojawiają się kiedy dochodzi do obumarcia od 60 do 85 % komórek mózgowych produkujących dopaminę. Do najważniejszych należą: spowolnienie ruchowe (bradykinezja – wolniejsze wykonywanie codziennych czynności, chodzenie, mówienie), drżenie (spoczynkowe, zamiarowe oraz w trakcie wykonywania ruchu), sztywność mięśniowa, problemy z zapoczątkowaniem ruchu (po zatrzymaniu się jest problem aby ponownie iść dalej), charakterystyczna sylwetka (pochylone plecy), niestabilna postawa (zaburzenia chodu, trudności z utrzymaniem równowagi, potknięcia, upadki).

Oprócz objawów ruchowych występują także inne objawy towarzyszące (objawy poza ruchowe) takie jak: częste oddawanie moczu, hipotonia ortostatyczna, podwójne widzenie, nadmierna senność. W późnej fazie choroby pojawiają się także zaburzenia psychiczne: lęk, otępienie, apatia, a nawet depresja lub urojenia (zaburzenia psychotyczne). Chorobę Parkinsona nazywa się więc chorobą ciała i duszy, opisując jej przebieg jako postępujący i stopniowo odbierający chęć i radość życia.

Leczenie choroby Parkinsona

Współcześnie nie ma dostępnych leków na chorobę Parkinsona. Stosuje się jednak procedury medyczne, w postaci leczenia farmakologicznego oraz operacyjnego, mające za zadanie złagodzenie objawów oraz opóźnienie rozwoju choroby. Najważniejszym elementem leczenia farmakologicznego jest stosowanie prekursora dopaminy (L-DOPA), która ma możliwość przedostania się przez barierę krew-mózg (co byłoby niemożliwe w przypadku podania samej dopaminy). W mózgu dochodzi do przekształcenia L-DOPA w dopaminę. Niestety podawanie prekursora nie zapobiega obumieraniu komórek produkujących dopaminę, z biegiem lat konieczne jest więc zwiększanie dawki leków, co z kolei wywołuje szereg niepożądanych skutków ubocznych w organizmie.

Inną metodą leczenia jest zahamowanie enzymów odpowiedzialnych za rozkład dopaminy (COMT, MAO-B) lub podanie substancji będących naśladowcami dopaminy, które mają za zadanie pobudzenie receptorów dopaminowych w neuronach mózgu. W leczeniu chirurgicznym stosuje się przeszczep komórek, mających zdolność produkcji dopaminy. Tego rodzaju leczenie ocenia się jako nieetyczne (komórki pobrane od płodów ludzkich), jednak opisano przypadki chorych, u których wykazano znaczną poprawę. Ze względu na brak skutecznej metody leczenia niezwykle ważne jest wczesne rozpoznanie choroby Parkinsona (wczesne objawy i symptomy choroby Parkinsona), a także stosowanie odpowiedniej diety, bogatej w antyoksydanty.