Fizjoterapia w niestabilności stawu kolanowego

Uczucie niestabilności stawu kolanowego to dosyć często zgłaszana przypadłość wśród Pacjentów po urazach i zabiegach w obrębie kolana i okolicznych tkanek. Bardzo ważne jest określenie przyczyny niestabilności i odróżnienie „odczucia” niestabilności od rzeczywistej funkcjonalnej niestabilności stawu.

Struktury odpowiedzialne za stabilizację stawu kolanowego.

                Zanim powiemy sobie o niestabilności warto zwrócić uwagę na to czym jest prawidłowa ruchomości i stabilność stawu. Za ruchomość stawu odpowiada przede wszystkim ukształtowanie powierzchni stawowych, obszerność otaczającej je torebki stawowej, a także długość i elastyczność więzadeł stabilizujących staw. W przypadku stawu kolanowego dodatkowe struktury jakie będą miały znaczenie w funkcjonowaniu stawu tą łąkotki stawowe odpowiedzialne za dokładniejsze dopasowanie powierzchni stawowych i jego amortyzację. O niestabilności mówimy w przypadku kiedy dochodzi do przekraczania jego fizjologicznego zakresu ruchu, przy czym należy odróżnić niestabilność od hiper mobilności. Hiper mobilność to bowiem  zwiększony zakres kątowy ruchu w stawie, a niestabilność obejmuje przede wszystkim towarzyszące ślizgi w kierunkach niezwiązanych bezpośrednio z kierunkiem ruchu stawu. Potocznie mówiąc „uciekanie” stawu na boki, do tyłu czy do przodu.

Niestabilność stawu kolanowego - przyczyny 

                Najważniejsze struktury odpowiedzialne za stabilność stawu kolanowego to więzadła. Wyróżniamy szereg więzadeł stabilizujących staw w płaszczyźnie strzałkowej (przód/tył) oraz czołowej (bocznie). Więzadła, które najczęściej ulegają uszkodzeniom, prowadząc do niestabilności, to więzadło krzyżowe przednie i tylne (ACL i PCL) oraz więzadła poboczne. Urazy, w trakcie których dochodzi do przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w stawie (skręcenie, zwichnięcie) mogą prowadzić do naciągnięcia, naderwania lub zerwania więzadeł, a co za tym idzie zmniejszenia stabilności stawu. Należy zaznaczyć, że bardzo duży wpływ na stabilność stawu ma siła otaczających go mięśni, która z powodzeniem może kompensować drobne uszkodzenia więzadłowe.

Rzeczywista niestabilność stawu a odczucie niestabilności

                Niestabilność stawu zgłaszana przez Pacjenta zostaje często potwierdzona w badaniu fizykalnym. Dla więzadeł krzyżowych jest to na przykład test szuflady, w którym nadmierny ślizg piszczeli względem kości udowej wskazuje na niestabilność. Zdarzają się, nie rzadko, sytuacje, w których Pacjent odczuwa niestabilność jednak w badaniu nie uwidoczniono zmian wskazujących na jej występowanie. To również sytuacja związana z uszkodzeniem struktur stawowych. W obrębie torebki stawowej, ścięgien i więzadeł zlokalizowane są między innymi prioprioreceptory, a więc receptory czucia głębokiego informujące o ułożeniu ciała w przestrzeni. To one pozwalają między innymi na utrzymanie równowagi bez kontroli wzrokowej. Uszkodzenie struktur więzadłowych kolana może więc wpływać negatywnie na odczucia dotyczące położenia stawu w przestrzeni co skutkuje odczuwaniem jego niestabilności, a nawet funkcjonalnej niestabilności pomimo braku znacznych uszkodzeń stabilizujących struktur stawowych.

Leczenie niestabilności stawu kolanowego

                Leczenie niestabilności stawu obejmuje kompleksową fizjoterapię. Manualne opracowanie struktur stawowych, stymulacja receptorów to elementy pracy fizjoterapeuty. Kluczowym obszarem terapii są jednak ćwiczenia stabilizujące i na priopriocepcję. Dobrze wykorzystać w tym celu dyski czy bosu, imitujące niestabilne podłoże. Wzmocnienie odpowiednich partii mięśni i stymulacja receptorów czucia głębokiego pozwalają na odzyskanie stabilności stawu w codziennym funkcjonowaniu, a także podczas treningów. W przypadku zerwania więzadeł, szczególnie w młodym wieku i u sportowców, warto wziąć pod uwagę ich operacyjną rekonstrukcję.

Autor: dr Katarzyna Kubasiak

Fizjoterapeutka, absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Fizjoterapeutka z 7-letnim stażem w pracy z pacjentami ortopedycznymi oraz sportowcami. Adiunkt w Zakładzie Anatomii Człowieka AWF w Krakowie. Ukończyła liczne kursy z zakresu anatomii palpacyjnej, terapii manualnej oraz terapii tkanek miękkich, a także specjalistycznych technik diagnostycznych i terapeutycznych.

Zobacz artykuły tego autora