Jak przebiega rehabilitacja kończyny dolnej u osób z porażeniem

Rehabilitacja u osoby z porażeniem ma na celu zapobieganie groźnym następstwom długotrwałego unieruchomienia. Rehabilitacja porażonej kończyny ma za zadanie utrzymanie fizjologicznego zakresu ruchów w stawie, zapobieganie powstawaniu przykurczów oraz zapobieganiu zwyrodnieniom.

Ćwiczenia bierne kończyny dolnej, czyli takie, które wykonuje rehabilitant, mają również poprawiać ukrwienie i odżywienie tkanek ,zapobiegać powstawaniu obrzęków, , a przez to zabezpieczać przed powikłaniami zakrzepowymi.

Ćwiczenia powinny być wykonywane ostrożnie, powoli i systematycznie. Program rehabilitacji zawsze musi być dobrany indywidualnie do pacjenta.

Uszkodzenie ośrodkowego neuronu ruchowego

Dla uszkodzenia ośrodkowego neuronu ruchowego charakterystyczne jest porażenie lub niedowład spastyczny. W zależności od miejsca uszkodzenia porażenie może wystąpić po lewej i/lub prawej stronie ciała, przeciwstronnie (jeśli uszkodzenie znajduje się proksymalnie od skrzyżowania piramid) lub po tej samej stronie (jeśli znajduje się poniżej skrzyżowania). Ponadto mogą również występować:

• niedowład lub porażenie globalne;
• w okresie wczesnym napięcie może być obniżone, a odruchy zniesione;
• zniesienie lub osłabienie odruchów skórnych(brzusznych, podeszwowych).

Uszkodzenie obwodowego neuronu ruchowego

Uszkodzenie obwodowego neuronu ruchowego prowadzi przede wszystkim do porażenia lub niedowładu wiotkiego mięśni zaopatrywanych przez uszkodzony nerw i w konsekwencji do ich zaniku troficznego i tkanek głębokich w wyniku przerwania ciągłości dróg eferentnych i aferentnych (całkowite bądź częściowe). W wyniku przerwania ciągłości neuronu, w tym także ciągłości łuku odruchowego dla odruchów własnych mięśnia (ścięgnowych) i powierzchniowych (skórnych), dochodzi do ich zniesienia.

Wynikiem przerwania łuku odruchowego i wyłączenia ośrodkowej regulacji tonusu mięśni, jest obniżenie napięcia mięśniowego. Z kolei zanik mięśni jest skutkiem braku pobudzeń troficznych i ruchowych, który pojawia się już w 3-6 tygodniu od uszkodzenia.

Najlepszą metodą leczenia niedowładów mięśniowych jest odpowiednio prowadzona fizjoterapia. Bez względu na rodzaj niedowładu opiera się ona na metodach neurofizjologicznych. Szczególnie popularne są tutaj następujące metody:

• PNF; jest metodą prowadzoną w oparciu o ruchy zbliżone do tych, jakie wykonujemy w życiu codziennym za pomocą wzorców ruchowych, technik i zasad. Wykorzystywana jest również w leczeniu dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym i skoliozami.

W zależności od potrzeb pacjenta, wykorzystywane są techniki uczące ruchu i koordynacji, stabilizujące, rozluźniające, mobilizujące, przeciwbólowe, a także program ćwiczeń funkcjonalnych na materacu.

• Bobath -  celem tej metody jest rozwijanie odruchów na danym etapie fizjologicznym i hamowanie odruchów patologicznych. Wykorzystywana jest do usprawniania dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym lub dorosłych z hemiplegią.

• metoda Vojty - metoda ta polega na torowaniu odruchów, a tym samym dąży do odbudowania utraconych bądź zaburzonych wskutek choroby wzorców ruchowych. Podczas terapii naciska się wybrane punkty na ciele tzw. strefy stymulacji. W trakcie wyzwalania obserwuje się odpowiedź ze strony mięśni tułowia i kończyn w postaci skoordynowanych ruchów.

Ich celem jest przywrócenie prawidłowego wzorca ruchu. W zależności od przyczyny i rodzaju niedowładu wprowadza się ćwiczenia rozciągające, wzmacniające oraz ważne ćwiczenia oddechowe. Dodatkowo można wprowadzić zabiegi fizykalne oraz leczenie farmakologiczne. Preparaty i leki mają działać przeciwzapalnie, przeciwbólowo i zmniejszać napięcie.

Dodatkowymi urządzeniami wykorzystywanymi w rehabilitacji kończyny dolnej jest :

•          Egzoszkielet - Jest to przenośny bioniczny szkielet składający się z ramy uzbrojonej w silniki, które wspomagają ruch w stawach kolanowych i stawach biodrowych oraz komputera umieszczonego na plecach z dwoma akumulatorami. Głównym zadaniem egzoszkieletu jest reedukacja chodu. Ma on jednak więcej zastosowań ponieważ umożliwia pacjentowi naukę wstawania, siadania, pionizacji oraz przenoszenia ciężaru ciała.

•          Rotor -  to specjalistyczny sprzęt medyczny przeznaczony do rehabilitacji kończyn dolnych i górnych. Również posiada funkcję operacyjną, która w przypadku zatrzymania ruchu rotora spowodowanego wzmożonym napięciem mięśni odwraca kierunek ruchu tzn. aplikuje ruch w przeciwną stronę (rozluźnia spastykę). Bardzo przydatny dla osób ze schorzeniami neurologicznymi.

Wybór rotorów rehabilitacyjnych w sklepie Bitmed:

https://bitmed.pl/58-rotory-rehabilitacyjne

•          UGUL - ćwiczenia czynne w odciążeniu to ćwiczenia stosowane u pacjentów w celu poprawy wskaźników siły i zakresu ruchu w osłabionych zespołach mięśniowych i stawach.

Autor: dr Katarzyna Kubasiak

Fizjoterapeutka, absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Fizjoterapeutka z 7-letnim stażem w pracy z pacjentami ortopedycznymi oraz sportowcami. Adiunkt w Zakładzie Anatomii Człowieka AWF w Krakowie. Ukończyła liczne kursy z zakresu anatomii palpacyjnej, terapii manualnej oraz terapii tkanek miękkich, a także specjalistycznych technik diagnostycznych i terapeutycznych.

Zobacz artykuły tego autora