Terapia podciśnieniowa metodą na trudno gojące się rany, Historyczne podłoże terapii podciśnieniowej

Terapia podciśnieniowa (z angielskiego Negative Pressure Wound Thearapy –NPWT) jest techniką leczenia opartą na wykorzystaniu negatywnego ciśnienia wytwarzanego ponad raną w celu poprawy jej gojenia. Źródła działania terapii podciśnieniowej doszukiwać możemy się już w starożytnych Chinach (tradycyjna medycyna Chińska). W papirusie Ebersa z 1550 r p.n.e. opisywane jest wykorzystanie baniek podciśnieniowych w starożytnym Egipcie. Pionierem metody w Europie był sam Hipokrates. Po raz pierwszy w pracy naukowej metodę wykorzystującą terapię podciśnieniową w leczeniu ran opisał Arthur Raffl, który w 1952 roku użył tej formy terapii jako wspomaganie gojenia się ran po mastektomii. Terapia podciśnieniowa w leczeniu trudno gojących się ran za sprawą amerykańskich naukowców stała się ogólnie akceptowaną metodą stosowaną w leczeniu wielu rodzajów ran, przede wszystkim w procesie leczenia ran przewlekłych. Michael Morykwas oraz Louis Argenty w swojej pracy umieszczali na ranach gąbkę poliuretanową, która miała za zadanie oddzielenie powierzchni rany od źródła siły ssącej.

Dodatkowo miała ona na celu zapewnienie równomiernej aplikacji siły na całej powierzchni rany. Było to możliwe dzięki specjalnej strukturze gąbki, na której znajdowały się pory o wielkości 400-600 µm. Ciśnienie, które aplikowano było niższe o 125mmHg od ciśnienia otoczenia. Skutkiem zastosowania negatywnego ciśnienia była zmiana przepływu krwi w ranie. Ponadto zaobserwowano zmiany w tempie przyrostu ziarniny w ranie. Zwrócono również uwagę na stopień oczyszczenia rany z bakterii w przypadku ran zakażonych. W wyniku prowadzonych badań zaobserwowano pozytywne oddziaływanie negatywnego ciśnienia na ranę. Opisano wzrost przepływu krwi, zwiększenie ilości ziarniny oraz zmniejszenie ilości bakterii. Skutkiem prowadzonych badań było stworzenie systemu do terapii podciśnieniowej w ranach (V.A.C. – ang. Vacuum Assisted Closure).

Na czym polega zastosowania ciśnienia negatywnego w leczeniu?

Określenie „terapia podciśnieniowa” (zamiennie „negatywne ciśnienie”) oznacza terapię, w której wykorzystywane jest ciśnienie niższe niż aktualne ciśnienie atmosferyczne w określonym miejscu. Negatywne ciśnienie uzyskujemy dzięki przemieszczaniu cząsteczek gazu z miejsca terapii (okolica ponad raną) wykorzystując siłę ssącą generowaną przez pompę. Mechanizmy badane przez naukowców, sprzyjające przyspieszeniu gojenia się ran to:

•          Stymulacja proliferacji komórek
•          Stymulacja formowania się ziarniny w ranie
•          Redukcja obrzęku
•          Zwiększenie miejscowego przepływu krwi
•          Zmniejszenie ilości bakterii w obrębie rany
•          Utrzymanie zbliżonych brzegów gojącej się rany

Ponadto w przypadku ran przewlekłych terapia podciśnieniowa stymuluje tworzenie się nowych naczyń krwionośnych (angiogenezę) oraz odtwarzanie („napełzanie”) naskórka co zdecydowanie przyspiesza procesy regeneracji w obrębie trudnych ran.

Wskazania do stosowania terapii podciśnieniowej

•          Głębokie złożone rany
•          Rany powikłane – po zabiegach operacyjnych
•          Rany powierzchowne jako terapia pomocnicza
•          Odleżyny III i IV stopnia
•          Owrzodzenia żylne
•          Rany oparzeniowe
•          Stopa cukrzycowa

Odradza się stosowanie terapii podciśnieniowej w sytuacji kiedy:

•          Rana jest masywnie zainfekowana
•          Rana jest silnie niedokrwiona
•          Występuje zapalenie kości lub szpiku

Urządzenia bazujące na systemie V.A.C. składają się z:

•          Elektrycznego urządzenia regulującego siłę ssącą (dzięki mikroprocesorowi umożliwia bieżącą kontrolę poziomów ciśnienia)
•          Poliuretanowej pianki hydrofobowej zapewniającej równomierne rozprowadzenie ciśnienia na powierzchni rany, dodatkowo uniemożliwiającej zassanie się drenu do powierzchni rany (umieszczana na powierzchni rany)
•          Półprzepuszczalnej folii samoprzylepnej szczelnie zakrywającej powierzchnię rany z obszarem ochronnym dookoła niej (ok 3-5cm marginesu wokół rany), ponadto umożliwia ona powstanie częściowej próżni w obszarze terapii
•          Drenu (łączy urządzenie generujące siłę ssącą z raną)
•          Pojemnika na płyny powstałe w wyniku działania siły ssącej (przekazywane z rany za pomocą drenu)

Należy pamiętać aby traktować terapię podciśnieniową nie jako jedyną ale jako jedną z możliwości lub składową procesu leczenia ran.

Autor: mgr Kaja Kwiatkowska

Fizjoterapeutka, absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Posiada 7-letni staż w zawodzie fizjoterapeutki oparty na pracy z pacjentami ortopedycznymi, urazowymi oraz sportowcami. Ukończyła liczne szkolenia z zakresu terapii manualnej oraz specjalistycznych form ćwiczeń ruchowych.

Zobacz artykuły tego autora