Ból pleców to dolegliwość, z którą borykają się zarówno ludzie młodzi, jak i starsi. Zesztywniające zapalenie kręgosłupa dotyka głównie młodych mężczyzn, lecz pojawia się również u osób starszych oraz może wystąpić u kobiet.

Co to jest?

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa to choroba reumatologiczna. Poprzez proces zapalny dochodzi do usztywnienia stawów krzyżowo-biodrowych, stawów i drobnych więzadeł kręgosłupa. Objawami charakterystycznymi są ból w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, sztywność i ograniczenie ruchomości, zniesienie prawidłowych krzywizn kręgosłupa, zmniejszenie rozszerzalności klatki piersiowej. Dodatkowo, mogą wystąpić zapalenie jelit czy zapalenie innych stawów w ciele, np. barkowych czy kolanowych, a nawet ścięgien w miejscu przyczepu do kości. Choroba może zająć także narządy takie jak oczy, serce, czy płuca. Charakterystyczna postawa osoby dotkniętej tą chorobą jest wymuszone pochylenie ciała do przodu. Nasilenie choroby jest zmienne, od postaci łagodnej po ciężką. Do stwierdzenia występowania choroby, lekarze korzystają ze zdjęcia rentgenowskiego stawów krzyżowo biodrowych. Pomaga ono w określeniu występowania stanu zapalnego. Trwałe zmiany widoczne są na zdjęciach rentgenowskich w postaci połączenia poszczególnych kręgów kręgosłupa poprzez zrosty kostne, dając charakterystyczny obraz „kija bambusowego”.

Przyczyny i objawy

Przyczyna powstawania choroby nie jest do końca znana. Podejrzewa się czynniki genetyczne, lecz mogą również przyczynić się czynniki środowiskowe, czy immunologiczne.

Typowe objawy częściej występują u mężczyzn niż u kobiet, dlatego szybciej rozpoznawana jest u nich ta choroba.
Wczesne objawy choroby często są bagatelizowane przez pacjentów. Jednym z kryteriów oceny jest ból w odcinku krzyżowym kręgosłupa, mogący promieniować do pośladków. Ból ma charakter tępy, stopniowo narastający, może nasilać się w nocy (wybudzać ze snu), w ciągu dnia zmniejsza się po “rozruszaniu”. Dolegliwości bólowe mogą nasilać się i zmniejszać, dając wrażenie ustąpienia problemu. Następnie może dojść do wystąpienia uczucia sztywności, które spowoduje zmniejszenie ruchomości kręgosłupa. Chorzy mogą mieć trudności z pochylaniem się, zakładaniem skarpetek, czy wstawaniem z krzesła.

Jako objaw niespecyficzny, często występujący u kobiet, pierwszy może pojawić się ból odcinka szyjnego. Dodatkowo, chory może odczuwać obniżenie nastroju, zmniejszenie apetytu, zmęczenie, a nawet może pojawić się stan podgorączkowy/gorączka. To objawy ogólnego procesu stanu zapalnego występującego w ciele.

Wczesne rozpoznanie
Oprócz wspomnianego wcześniej zdjęcia rentgenowskiego stawów krzyżowo-biodrowych i kręgosłupa, stosuje się rezonans magnetyczny w celu wcześniejszego wykrycia stanu zapalnego. Dzięki tej metodzie zmiany w stawach krzyżowo-biodrowych i w kręgosłupie można wykrywać znacznie wcześniej, co daje szybszą możliwość leczenia choroby.
Kolejną podstawą wczesnego rozpoznania ZZSK stało się stwierdzenie, że markerem choroby jest antygen HLA-B27. Wykrywa się go z próbki krwi pacjenta.

Powikłania

Nieleczone ZZSK może dawać bardzo niekorzystne dla zdrowia objawy.

●     osteoporoza

●     złamania kręgosłupa

●     choroby jelit, wrzody żołądka

●     choroby układu krążenia

●     zwłóknienie płuc, zaburzenia oddychania

●     stan zapalny błony naczyniowej oka, utrata wzroku

Leczenie

W przypadku pojawienia się objawów ZZSK, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Nie należy bagatelizować zapalnego bólu pleców. Szybkie rozpoznanie choroby zwiększa szanse na zmniejszenie dolegliwości chorobowych i spowolnienie jej procesów.

Leczenie zależne jest od formy ZZSK (zajęcie innych stawów niż kręgosłupowych), ciężkości choroby oraz chorób towarzyszących.

FARMAKOTERAPIA

Leczenie za pomocą niesteroidowych leków przeciwzapalnych spowalnia postęp choroby, hamuje wapnienie więzadeł okołokręgosłupowych. Jednak trzeba przyjmować leki zgodnie z zaleceniem lekarza, ponieważ mogą one doprowadzić do problemów żołądkowych, wrzodów, a nawet stanów zapalnych. W ZZSK nie stosuje się kortykosteroidów, ogólnoustrojowo, czasami zaleca się miejscowe wstrzyknięcie leku dostawowo. Najnowszymi formami leczenia jest leczenie biologiczne.

ĆWICZENIA

Jest udowodnione, że odpowiednio dobrana aktywność fizyczna, zwiększa sprawność, zmniejsza dolegliwości chorobowe oraz wpływa na utrzymanie prawidłowej postawy ciała. W stanie ostrym dobrym wyborem będą ćwiczenia bierne, oddechowe oraz stosowanie pozycji ułożeniowych, w celu zapobiegania odleżynom. Po epizodzie stanu ostrego, należy stopniowo wracać do sprawności wykorzystując do tego ćwiczenia czynno-bierne, izometryczne, czynne, a następnie czynne z obciążeniem. Istotne są ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia wzmacniające mięśnie grzbietu, rozciągające. Świetną formą rekreacji będzie pływanie, spacery, narciarstwo biegowe (bez ciężkiego plecaka).

FIZJOTERAPIA

Oprócz technik manualnych stosowanych przez fizjoterapeutę w celu rozluźnienia, czy wzmocnienia odpowiednich grup mięśniowych, można stosować zabiegi fizykalne. Warto sięgnąć po zabiegi

●     termoterapii - w stanie ostrym choroby, kiedy mamy do czynienia z procesem zapalnym, obrzękiem i dużą bolesnością nie stosujemy zabiegów cieplnych. W stanie ostrym świetnym wyborem będzie krioterapia.

●     balneoterapia - kąpiele solankowe, siarczkowe czy zabiegi z użyciem borowiny.

●     elektroterapia - prądy diadynamiczne oraz TENS

●     ultradźwięki,

●     jonoforeza,

ZMIANA STYLU ŻYCIA

●     Gdy masz pracę siedzącą, pamiętaj o częstej zmianie pozycji,

●     Zaprzestań palenie papierosów

●     Dostosuj dietę

●     Nie śpij na miękkim materacu

●     Ogranicz chodzenie w butach na wysokim obcasie

●     Naucz się prawidłowo podnosić cięższe przedmioty,

●     Unikaj alkoholu.

Literatura

●     Wytyczne/zalecenia Fizjoterapia w chorobach reumatycznych – Trendy w Reumatologii 2020 Anna Kuryliszyn-Moskal, Jacek Kita, Sylwia Chwieśko-Minarowska

●     Ocena czynników opóźniających rozpoznanie i leczenie (fizjoterapia, farmakoterapia) u chorych na spondyloartropatie Irena Zimmermann-Górska, Kamilla Klama

●     Wykorzystanie nowoczesnych metod fizjoterapeutycznych w zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa 2015 Łukasz Dembowski i wsp.

Autor: Zuzanna Jandziś

Magister Fizjoterapii, absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Specializuje się w fizjoterapii czaszkowo-twarzowej. Dodatkowo, zajmuje się wspomaganiem leczenia ortodontycznego, leczeniem zaburzeń układu stomatognatycznego, bólami głowy, czy terapią blizn. Ukończyła liczne kursy i szkolenia z zakresu anatomii palpacyjnej, akademii Cranio-Facialnej, zaburzeń stawów skroniowo-żuchwowych, a także z masażu kobido i PhysioKobido.

Zobacz artykuły tego autora