Nerw błędny – gdzie biegnie i za co odpowiada

Nerw błędny to najdłuższy nerw ludzkiego ciała, który dociera do wszystkich najważniejszych organów. Odpowiada za aktywację przywspółczulnego systemu nerwowego, który z kolei ma znaczenie w procesach relaksacyjnych naszego organizmu. Kontroluje bowiem odpowiednie funkcjonowanie komórek odpornościowych, organów i tkanek. Zadaniem 20% włókien nerwu błędnego jest kontrola organów i procesów niezbędnych do życia, czyli serca, układu trawiennego, oddechowego oraz gruczołów. Pozostałe 80% włókien, a więc zdecydowana ich większość, wysyła informację z jelit do mózgu.

 Nerw błędny łączy więc mózg z jelitami, po drodze przechodząc przez klatkę piersiową, przeponę, okolicę serca i obszary powiązane z ośrodkami intuicji i współczucia. Osoby skarżące się na przewlekłe zmęczenie, niepokój czy różnego rodzaju problemu jelitowe warto wprowadzić terapię nerwu błędnego i poprawić jego przekaźnictwo i funkcjonowanie. To nie wszystko. Wielopoziomowo oddziaływania gałęzi brzusznych i grzbietowych nerwu błędnego sprawia, że jego stymulacja i normalizacja działania wskazana jest w leczeniu wielu różnych zaburzeń. Często nerw błędny nazywany jest „szóstym zmysłem” ludzkiego ciała. Zbiera bowiem informacje z całego organizmu i reguluje w nim szereg najważniejszych procesów.

Brzuszna gałąź nerwu błędnego i jej wpływ na organizm

                Dziesiąty nerw czaszkowy dla lepszego zrozumienia jego funkcji oraz zgodnie z analizą jego przebiegu, dzielimy na gałąź brzuszną i grzbietową. Nerw błędny powiązany jest między innymi z relacjami człowieka ze światem zewnętrznym. Nasza reakcja na otoczenie, pozytywne emocje (tj. radość, satysfakcja, miłość) wynikają w duże mierze z funkcjonowania gałęzi nerwu błędnego. Gałąź brzuszna reaguje w dużej mierze na proces odpoczynku, uspokojenie na poziomie umysłu i ciała, brak stresu, czyli szeroko pojęte rozluźnienie i relaks. Zapewnia tym samym fizjologiczne warunki dla optymalnego zdrowia fizycznego i psychicznego.

Prawidłowy poziom pobudzenia tej gałęzi nerwu błędnego oparty jest na poczuciu bezpieczeństwa, a także wiąże się z prawidłową odpowiedzią z receptorów prioprioceptywnych. Prioprocepcja to inaczej czucie głębokie, a receptory zlokalizowane są w ścięgnach i więzadłach. Okazuje się więc, że prawidłowa informacja o tym jak nasze ciało ułożone jest w przestrzeni jest kluczowym elementem jego psychoruchowej homeostazy. Zaburzenia, urazy lub choroby na poziomie ścięgien lub więzadeł, a szczególnie części ścięgnistej przepony, mogą więc bardzo negatywnie wpływać na odległe obszary ciała oraz całościowe jego funkcjonowanie i będzie to wynikać z problemów w pobudliwości nerwu błędnego.

Wpływ gałęzi grzbietowej nerwu błędnego na funkcjonowanie organizmu

                Działanie gałęzi grzbietowej dziesiątego nerwu czaszkowego związane jest ze stanem redukcji poziomu aktywności funkcji życiowych. Celem takiego działania jest oszczędność energii, określana „unieruchomieniem ze strachem”. Dotyczy sytuacji, w których Na skutek ataku środowiska zewnętrznego lub negatywnych informacji reagujemy strachem, stanem zamrożenia. Fizjologiczne reakcje z tym związane to zwolnienie pracy serca, spowolnienie oddechu, trawienie. Zauważalnym objawem jest więc przejadanie się, problemy trawienne lub utrata apetytu. Występują na skutek przewlekłej stymulacji nerwy błędnego.

Do innych objawów zaliczamy apatię, spadek energii, introwertyczność, uczucie smutku, poczucie winy, a także niepokój, lęk i rozdrażnienie. Pacjent z problemami trawiennymi i towarzyszącymi im stanami depresyjnymi może być więc diagnozowany w kierunku problemów z gałęziami grzbietowymi nerwu błędnego.

Metody pracy z nerwem błędnym

                Normalizacja pobudzenia nerwu błędnego może być więc kluczowym elementem terapii wielu zaburzeń na poziomie układu ruchu, narządów trzewnych czy kontroli emocji. Najczęściej opracowywane obszary, regulujące pracę nerwu błędnego, to mięsień czworoboczny i mostkowo-obojczykowo-sutkowy, przepona, wątroba i jelita, a także cały obszar brzucha. Metody stosowane w celu opracowania tych obszarów to terapia manualna czy ćwiczenia oddechowe. Do popularnych metod samokontroli nerwu błędnego zalicza się medytację, pracę z oddechem, jogę czy spożywanie probiotyków. Nowoczesną formą opracowania nerwu błędnego jest terapia SCENAR.  Wykazano, że specjalne protokoły prowadzące do stymulacji nerwu błędnego na różnych jego poziomach mogą korzystnie wpływać na poziom jego pobudzenia, a tym samym być skutecznym elementem terapii wielu zaburzeń.

Autor: dr Katarzyna Kubasiak

Fizjoterapeutka, absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Fizjoterapeutka z 7-letnim stażem w pracy z pacjentami ortopedycznymi oraz sportowcami. Adiunkt w Zakładzie Anatomii Człowieka AWF w Krakowie. Ukończyła liczne kursy z zakresu anatomii palpacyjnej, terapii manualnej oraz terapii tkanek miękkich, a także specjalistycznych technik diagnostycznych i terapeutycznych.

Zobacz artykuły tego autora