NADERWANIE MIĘŚNIA BRZUCHA – OBJAWY I LECZENIE
Naderwanie mięśnia brzucha to uraz, który może dotknąć każdego – zarówno sportowców, jak i osoby prowadzące siedzący tryb życia. Występuje, gdy więcej niż 5% włókien mięśniowych zostaje uszkodzonych, co prowadzi do bólu, obrzęku i ograniczenia ruchomości.
Anatomia
Na mięśnie brzucha składają się:
- Mięsień prosty brzucha (Musculus rectus abdominis)
● Anatomia: Mięsień prosty brzucha to długi, płaski mięsień położony po obu stronach linii środkowej brzucha. Biegnie od dolnej części klatki piersiowej (mostka) do kości łonowej. Jego charakterystyczny wygląd to tzw. "kaloryfer", który jest widoczny u dobrze umięśnionych osób.
● Funkcja: Odpowiada za zginanie tułowia do przodu oraz stabilizację miednicy i dolnej części kręgosłupa.
- Mięśnie skośne brzucha (Musculi obliqui externi et interni abdominis)
● Anatomia: Mięsień skośny zewnętrzny brzucha znajduje się po bokach brzucha, biegnąc ukośnie od dolnych żeber do grzebienia biodrowego - kierunek włókien jest taki jak wkładanie rąk do przedniej kieszeni spodni. Mięsień skośny wewnętrzny leży pod mięśniem skośnym zewnętrznym i ma odwrotny kierunek włókien.
● Funkcja: Mięśnie te odpowiadają za skręty tułowia oraz zginanie boczne, a także wspierają oddychanie przez kompresję jamy brzusznej.
- Mięsień poprzeczny brzucha (Musculus transversus abdominis)
● Anatomia: Jest to najgłębiej położony mięsień brzucha, biegnący poprzecznie wokół jamy brzusznej. Zaczyna się od dolnych żeber, kręgosłupa lędźwiowego, grzebienia biodrowego i więzadła pachwinowego.
● Funkcja: Odpowiada za kompresję jamy brzusznej, co stabilizuje tułów i wspiera oddychanie.
- Mięsień piramidowy (Musculus pyramidalis)
● Anatomia: Jest małym trójkątnym mięśniem położonym w dolnej części brzucha, przed mięśniem prostym brzucha.
● Funkcja: Naciąga kresę białą, co wspomaga funkcję mięśnia prostego brzucha.
Objawy naderwania mięśnia brzucha
Objawy naderwania mięśnia brzucha są dość charakterystyczne i obejmują:
● Ból: Najczęściej ostry, nasila się przy ruchach angażujących uszkodzony mięsień, takich jak siadanie, kaszel czy nawet oddychanie.
● Obrzęk i stan zapalny: Uszkodzenie powoduje obrzęk, a miejsce kontuzji może być ocieplone.
● Ograniczenie ruchu: Pacjenci odczuwają znaczne ograniczenie ruchomości w obszarze brzucha.
● Krwiak: W niektórych przypadkach może pojawić się krwiak.
Przyczyny naderwania mięśnia brzucha
Naderwanie mięśnia brzucha może być spowodowane różnymi czynnikami. Najczęściej są to:
● Nagłe ruchy: Gwałtowne ruchy mogą prowadzić do uszkodzenia mięśni, zwłaszcza jeśli nie są one odpowiednio przygotowane na wysiłek.
● Podnoszenie ciężkich przedmiotów: Nagłe podniesienie ciężkiego przedmiotu może wywołać naderwanie, szczególnie u osób nieprzyzwyczajonych do takiego wysiłku.
● Brak rozgrzewki: Niewystarczające przygotowanie mięśni przed intensywnym treningiem zwiększa ryzyko urazu.
● Przetrenowanie: Zbyt intensywne treningi bez odpowiedniej regeneracji mogą prowadzić do sumowania się mikrourazów i w końcu do naderwania mięśnia.
● Zła technika ćwiczeń: Nieprawidłowa technika wykonywania ćwiczeń może prowadzić do nadmiernego obciążenia mięśni.
Diagnostyka
Diagnoza naderwania mięśnia brzucha opiera się na:
● Wywiadzie lekarskim: Lekarz przeprowadza dokładny wywiad, pytając o okoliczności urazu i objawy.
● Badaniu fizykalnym: Ocena obrzęku, tkliwości i zakresu ruchu.
● Badania obrazowe: Ultrasonografia lub rezonans magnetyczny (MRI) mogą być użyte do potwierdzenia diagnozy i oceny stopnia uszkodzenia. USG pozwala ocenić stopień uszkodzenia mięśni i wykluczyć inne schorzenia, takie jak przepuklina.
Leczenie naderwania mięśnia brzucha
Leczenie naderwania mięśnia brzucha zależy od stopnia uszkodzenia:
● Odpoczynek i unikanie obciążenia: Kluczowym elementem leczenia jest odpoczynek i unikanie obciążania uszkodzonego mięśnia. Zaleca się przerwę od aktywności fizycznej na co najmniej tydzień.
● Zimne okłady: Zastosowanie zimnych okładów na obszar urazu pomaga zmniejszyć obrzęk i ból.
● Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne: Stosowanie leków, takich jak ibuprofen, może pomóc w łagodzeniu bólu i stanu zapalnego.
● Fizykoterapia: W cięższych przypadkach konieczna może być fizykoterapia, która pomoże w regeneracji mięśnia i przywróceniu pełnej sprawności ruchowej. Metody takie jak krioterapia, ultradźwięki i zabiegi laserowe mogą przyspieszyć proces gojenia.
● Stopniowe przywracanie aktywności: Po ustąpieniu bólu i obrzęku ważne jest stopniowe przywracanie aktywności ruchowej, aby nie doszło do ponownego uszkodzenia mięśnia.
Fizjoterapia
Fizjoterapia i fizykoterapia odgrywają kluczową rolę w leczeniu naderwania mięśni brzucha. Proces rehabilitacji ma na celu nie tylko złagodzenie bólu i przyspieszenie gojenia, ale również przywrócenie pełnej funkcji mięśni oraz zapobieganie nawrotom urazów. Fizjoterapia to zindywidualizowany program terapeutyczny, który jest dostosowany do potrzeb pacjenta. Obejmuje on kilka etapów:
- Faza ostra: Odpoczynek i unikanie obciążenia
● Odpoczynek: W pierwszych dniach po urazie kluczowe jest unikanie aktywności fizycznej, która mogłaby pogorszyć stan uszkodzonego mięśnia.
● Stosowanie lodu: Regularne przykładanie lodu do miejsca urazu (10-15 minut co 2-3 godziny) pomaga zmniejszyć obrzęk i ból. Stosowanie krioterapii.
● Kinesiotaping przeciwobrzękowy.
- Faza podostra:
● Drenaż limfatyczny brzucha
● Masaż poprzeczny
● Elektroterapia
● Ćwiczenia izometryczne mięśni brzucha oraz ćwiczenie mięśni wspomagających (mięśnie pleców i miednicy).
● Ćwiczenia wzmacniające. Ćwiczenia te powinny być wprowadzane stopniowo, zaczynając od niskiego obciążenia.
● Ćwiczenia stabilizacyjne.
- Faza powrotu do aktywności
● Progresywne wzmacnianie: Zwiększanie intensywności ćwiczeń wzmacniających, z naciskiem na funkcjonalność i specyficzne wymagania sportowe lub codzienne aktywności pacjenta.
● Ćwiczenia funkcjonalne: Ćwiczenia mające na celu przywrócenie pełnej funkcji mięśni i poprawę koordynacji ruchowej. Może to obejmować ćwiczenia dynamiczne, takie jak przysiady, planki, czy ćwiczenia z wykorzystaniem piłki fitness.
Każdy plan rehabilitacji powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta, uwzględniając stopień urazu, poziom aktywności fizycznej oraz cele terapeutyczne. Regularne monitorowanie postępów oraz dostosowywanie programu terapeutycznego są kluczowe dla skutecznego powrotu do zdrowia.
Zapobieganie
Aby zmniejszyć ryzyko naderwania mięśnia brzucha, warto stosować się do kilku zasad:
● Regularna rozgrzewka: Przed każdą aktywnością fizyczną należy przeprowadzić odpowiednią rozgrzewkę, która przygotuje mięśnie do wysiłku.
● Prawidłowa technika ćwiczeń: Utrzymywanie prawidłowej techniki podczas ćwiczeń zmniejsza ryzyko kontuzji.
● Unikanie przeciążeń: Należy unikać zbyt intensywnych treningów i zapewnić mięśniom odpowiednią regenerację.
Naderwanie mięśnia brzucha to uraz, który wymaga odpowiedniego postępowania i często profesjonalnej opieki medycznej. Wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie są kluczowe dla szybkiego powrotu do pełnej sprawności.
Bibliografia
● Johnson R. Abdominal wall injuries: rectus abdominis strains, oblique strains, rectus sheath hematoma. Curr Sports Med Rep. 2006 Apr;5(2):99-103.
● Conte SA, Thompson MM, Marks MA, Dines JS. Abdominal muscle strains in professional baseball: 1991-2010. Am J Sports Med. 2012 Mar;40(3):650-6. doi: 10.1177/0363546511433030. Epub 2012 Jan 19. PMID: 22268233.
● Balius, R., Pedret, C., Pacheco, L., Gutierrez, J. A., Vives, J., & Escoda, J. (2011). Rectus abdominis muscle injuries in elite handball players: management and rehabilitation. Open Access Journal of Sports Medicine, 2, 69–73.
● Gozubuyuk, O. B., Koksal, C., & Tasdemir, E. N. (2022). Rehabilitation of a patient with bilateral rectus abdominis full thickness tear sustained in recreational strength training: a case report. Physiotherapy Theory and Practice, 38(13), 3216–3225.
● Garrett WE. Muscle Strain Injuries. The American Journal of Sports Medicine. 1996;24(6_suppl):S2-S8.
 (1).jpg)
