Wczesna regeneracja w ostrych urazach mięśni u sportowców: nasze doświadczenie

Ostre urazy mięśni występują często (od 10 do 30%) , występują w różnych dyscyplinach sportowych. W praktyce sportowej mięsień musi posiadać cechy siły, wytrzymałości, reaktywności, szybkości i elastyczności, które są nabywane na boisku podczas treningu, który często jest intensywny i do granic elastycznego oporu mięśni.

Te wewnętrzne cechy mięśni zależą od cech anatomiczno-funkcjonalnych odpowiedzialnych za właściwości lepkosprężyste i kurczliwe, od różnej aktywności metabolicznej i konstytucyjnej włókien, które warunkują siłę, moc i czas trwania aktywności mięśniowej, a także od układu nerwowo-mięśniowego, który reguluje dobrowolne czynności automatyzmu lub odruchu charakterystyczne dla określonego rodzaju sportu.

Idealna integracja tych trzech systemów wpływa na poziom wydajności.

Najczęstszymi przyczynami urazów mięśni są:

–    Nadmierne zmęczenie

–    Brak równowagi mięśniowej

–    Nadmierne napięcie mięśni

–    Nieodpowiednie ogrzewanie

–    Słaba koordynacja mięśni

–    Niewystarczający odzysk

–    Środowiskowe czynniki klimatyczne

Istnieje kilka kryteriów klasyfikacji urazów mięśni.

Najczęściej stosowana klasyfikacja odróżnia urazy mięśni od urazów bezpośrednich i pośrednich.

Pośrednie urazy są klasyfikowane według American Medical Association na wydłużenia i urazy 1, 2 i 3 stopnia w zależności od zaangażowania liczby włókien mięśniowych, stopnia ich uszkodzenia oraz struktur łącznych i naczyniowych ściśle z nimi związanych. W wydłużeniach nie będzie wykrywalnych zmian anatomicznych.

W przypadku urazów mięśni stopnia I spowodowanych naciągnięciem jednostki mięśniowo-ścięgnistej dochodzi do zerwania około 5% miofibryli w obrębie wiązki mięśniowej.

W zmianach II stopnia z niekompletnym rozerwaniem jednostki mięśniowo-ścięgnistej, zajęcie jednej lub więcej wiązek mięśniowych (mniej niż 3/4 anatomicznego przekroju mięśnia) zostanie docenione, osiągając całkowite zerwanie w zmianach III stopnia.

Należy podkreślić, że z klinicznego punktu widzenia granica między wydłużeniem a uszkodzeniem mięśni stopnia I jest bardzo niewyraźna, szczególnie we wczesnej fazie, gdy wynaczynienie krwi nie jest jeszcze widoczne. Ponadto rozróżnienie na trzy stopnie ciężkości uszkodzenia mięśni jest arbitralne, ponieważ z praktycznego punktu widzenia nie jest możliwe ilościowe określenie zakresu urazu.

W miejscu urazu widoczne są typowe objawy zaczerwienienia, obkurczenia, bólu i upośledzenia funkcji. Samo gojenie rany odbywa się poprzez zastąpienie zniszczonej lub utraconej tkanki żywą tkanką poprzez dwa etapy obejmujące obkurczenie rany i mechaniczne zmniejszenie utraty substancji. Zastąpienie utraconej tkanki następuje poprzez migrację komórek (naprawa) lub podział sąsiednich komórek (regeneracja) z utworzeniem tkanki ziarninowej, która ewoluuje, tworząc tkankę bliznowatą.

Ponieważ proces ten jest utrudniony przez tworzenie się krwiaka w miejscu rany, konieczne jest zapobieganie jego powstawaniu i rozszerzaniu się, ponieważ opóźnia to najlepsze gojenie i czas gojenia się rany.

Dlatego w miejscu uszkodzenia konieczne jest zmniejszenie bólu i miejscowego obrzęku, poprawa mikrokrążenia kapilarnego i limfatycznego, wywieranie działania hemostatycznego i jednocześnie kolizyjnego w celu wyeliminowania materiału martwiczego i promowania procesów naprawy tkanek.

Wszystko to można osiągnąć, wykorzystując terapeutyczne działanie krioterapii w połączeniu z terapią ultradźwiękową.

Krioterapia w ciągu pierwszych 24-48 godzin zmniejsza skurcz, ból, miejscowe zwężenie naczyń krwionośnych z obkurczeniem fibryny i zmniejszeniem wynaczynienia krwi oraz napięciem zmiany; wywiera również działanie przeciwzapalne ze względu na działanie metaboliczne ze spowolnieniem reakcji komórkowych i działanie przeciwobrzękowe ze względu na ogólnoustrojowe działanie zwężające naczynia krwionośne.

Terapia ultradźwiękowa wywiera efekt mechaniczny z naciskiem na tkankę łączną i komórki mięśniowe oraz produkcję zwiększonej ilości włókien kolagenowych i proteoglikanów (proces gojenia) i powoduje początkowe zwężenie naczyń skórnych, a następnie silne powierzchowne rozszerzenie naczyń krwionośnych ze zmniejszeniem krążenia na poziomie mięśni (hemostaza).

Połączenie tych dwóch metod, tak jak w CryoSound, umożliwia zminimalizowanie pozytywnych efektów termicznych terapii ultradźwiękowej i zwiększenie efektów mechanicznych, dzięki czemu leczenie można podjąć na bardzo wczesnym etapie.

W celu powrotu do zdrowia kontuzjowanych sportowców, oprócz leczenia krio-ultradźwiękami, zastosowaliśmy hydrokinezyterapię, dobrze ugruntowaną metodę stosowaną we wszystkich przypadkach, w których konieczne jest wykorzystanie fizycznych właściwości wody, takich jak wyporność i opór.

Pływalność umożliwia zminimalizowanie obciążenia stawów, zmniejszenie sił ściskających i wykonywanie ćwiczeń, które na sucho byłyby ograniczone i bolesne.

Opór wody można łatwo dostosować do ćwiczenia, ponieważ zmienia się wraz z ruchem i można go modyfikować, zmieniając ramię dźwigni, prędkość ruchu, turbulencje wody lub używając określonego sprzętu 1.

W wodzie ruchy wykonywane w tym samym kierunku co wyporność są ułatwione przez tę wyporność i wymagają mniejszej siły do pokonania jej oporu, odwrotnie, ruchy wykonywane w dół są utrudnione zarówno przez opór, jak i wyporność i wymagają większej pracy mięśni 2.

Woda ma również znaczący efekt proprioceptywny, ponieważ aby utrzymać odpowiednią postawę, konieczne jest aktywowanie odruchowego skurczu mięśni w celu utrzymania równowagi.

Celem niniejszej pracy jest ocena zdolności krioterapii (połączenie krioterapii i terapii ultradźwiękowej) i hydroterapii do skrócenia czasu powrotu do zdrowia u sportowców z urazami mięśni.

Materiały i metody

W okresie od stycznia do września 2004 r. leczeniu poddano 48 sportowców (37 mężczyzn i 11 kobiet) w wieku od 17 do 26 lat (32 piłkarzy, 4 siatkarzy, 12 koszykarzy).

Wszyscy sportowcy zgłosili się do nas z ortopedycznej izby przyjęć w bezpośrednim okresie po urazie. Badanie ultrasonograficzne przeprowadzone w ciągu następnych 72 godzin wykazało u 39 sportowców dystrakcję mięśniową stopnia I i u 9 sportowców dystrakcję mięśniową stopnia II; zlokalizowaną w następujących mięśniach: biceps udowy (20), bliźniak przyśrodkowy (6), bliźniak boczny (5), mięsień prosty uda (12), przywodziciel wielki uda (5).

U wszystkich leczonych pacjentów przeprowadzono wstępne badanie ultrasonograficzne, 12-dniową obserwację (ryc. 1), a w nierozwiązanych przypadkach dalsze kontrole ultrasonograficzne aż do zakończenia procesu bliznowacenia.

Dla każdego pacjenta wypełniono formularz oceny na początku i na końcu leczenia, zawierający dane dotyczące bólu (ucisk cyfrowy lub aktywna mobilizacja) i funkcjonalności (porównawcza ocena goniometryczna stawów).

Ból oceniano za pomocą analogowo-wzrokowej skali Scotta-Huskisa, wskazując, że 0 oznacza brak bólu, a 10 ból nie do zniesienia.

Oceniono również wskaźnik skuteczności (różnica między początkową a końcową wartością V.A.S. / początkowa wartość V.A.S. x 100 ) oraz stopień zadowolenia pacjentów.

Wskaźnik efektywności pozwolił nam sklasyfikować uzyskane wyniki na:

–          Nieznaczna poprawa (wynik między 1 a 30)

–          Ulepszony (wynik między 31 a 55)

–          Znaczna poprawa (między 56 a 80)

–          Uzdrowiony (między 81 a 100)

Zadowolenie pacjentów zostało ocenione w:

–          Niezadowolony

–          Niezbyt zadowolony

–          Zadowolony

–          Bardzo zadowolony

Wszyscy sportowcy zostali natychmiast poddani 12 sesjom krio-ultradźwięków dziennie zgodnie z następującym protokołem:

–          moc 2,2 wata na centymetr kwadratowy

–          Tryb ciągły z ruchomą głowicą

–          temperatura -2 stopnie Celsjusza.

–          Pacjenci ze zdiagnozowanym urazem stopnia I rozpoczęli terapię hydrokinezy w dniu 7, a ci z urazem stopnia II w dniu 14 z ćwiczeniami mającymi na celu stopniowe odzyskiwanie siły stawów i mięśni.

Wyniki

Uzyskane wyniki V.A.S. poddano ocenie statystycznej za pomocą jednokierunkowej analizy wariancji dla powtarzanych pomiarów, przy czym wartość P<0,005 uznano za istotną.

Analiza wyników uzyskanych za pomocą wizualnej analogowej skali bólu przed i po leczeniu wykazała statystycznie istotną różnicę ( P< 0,005 ) (ryc. 2).

Terapia udowodniła swoją wartość, ponieważ osiągnęła wskaźnik skuteczności na poziomie 87,8, co pozwoliło zaklasyfikować leczonych pacjentów jako wyleczonych. Co więcej, pacjenci byli zadowoleni w 39% przypadków i bardzo zadowoleni w pozostałych 61%.

Kontrolne badanie ultrasonograficzne wykazało całkowite ustąpienie obrzęku, wysięku krwotocznego i doskonałą naprawę tkanek bez zjawisk zwłóknienia.

Wznowienie aktywności sportowej u sportowców z dystrakcją stopnia I nastąpiło z całkowitym odzyskaniem R.O.M. i koordynacji mięśniowej po średnio 13,6 dniach.

U sportowców ze zmianami II stopnia badanie ultrasonograficzne wykazało całkowite wyleczenie w dwóch przypadkach w ciągu odpowiednio 16 i 18 dni oraz częściowe wyleczenie w siedmiu przypadkach. Ci ostatni zostali poddani dalszemu leczeniu krio-ultradźwiękami aż do całkowitego ustąpienia zmian.

Siedmiu sportowców z dystrakcją II stopnia wznowiło aktywność sportową w średnim czasie 24,6 dnia.

Wszystkich leczonych pacjentów poddano ponownej ocenie po 6 miesiącach i nie stwierdzono nawrotu choroby.

Wnioski

Terapia ultradźwiękowa jest jednym z najczęstszych narzędzi fizjoterapeutycznych stosowanych w leczeniu zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego 3.

Poprzednie badania wykazały, że niskie pulsacyjne dawki terapii ultradźwiękowej sprzyjają naprawie tkanek 4-6; chociaż skuteczność terapii ultradźwiękowej jest nadal przedmiotem dyskusji 7-10.

CryoSound z powodzeniem wykorzystuje pozytywne efekty krioterapii i terapii ultradźwiękowej i dlatego może być opisany jako doskonałe narzędzie terapeutyczne pod względem skuteczności, łatwości zarządzania, braku działań niepożądanych, łagodzenia bólu i skuteczności.

Oprócz stymulacji proprioceptywnej, hydrokinezyterapia oferuje możliwość oddziaływania na stawy i mięśnie poprzez minimalne ich obciążanie i zmniejszanie ich sił ściskających w początkowych fazach, ułatwiając jednocześnie proces gojenia w późniejszym okresie leczenia, a wykorzystując właściwości oporowe wody, umożliwia selektywne wzmacnianie mięśni 1,2,11.

W świetle uzyskanych wyników możemy zatem stwierdzić, że połączenie krio-ultradźwięków i hydrokinezyterapii, poprzez poprawę czasu regeneracji i zapewnienie wczesnego wznowienia aktywności sportowej, stanowi skuteczne leczenie patologii rozproszenia mięśni u sportowców.

Podsumowanie

Celem niniejszej pracy jest ocena zdolności Cryoultrasound (połączenie krioterapii i terapii ultradźwiękowej) i hydrokinezyterapii do skrócenia czasu powrotu do zdrowia u sportowców z urazami mięśni.

Materiały i metody. W okresie od stycznia do września 2004 r. leczono 48 sportowców (37 mężczyzn i 11 kobiet) w wieku od 17 do 26 lat (32 piłkarzy, 4 siatkarzy, 12 koszykarzy). Wszyscy sportowcy trafili do nas z ortopedycznej izby przyjęć w bezpośrednim okresie pourazowym. Badanie ultrasonograficzne przeprowadzone w ciągu kolejnych 72 godzin wykazało u 39 sportowców dystrakcję mięśniową stopnia I i u 9 sportowców dystrakcję mięśniową stopnia II; zlokalizowaną w następujących mięśniach: biceps udowy (20), bliźniak przyśrodkowy (6), bliźniak boczny (5), mięsień prosty uda (12), przywodziciel wielki uda (5). U wszystkich leczonych pacjentów przeprowadzono wstępne badanie ultrasonograficzne i 10-dniową obserwację w celu oceny procesu gojenia i naprawy tkanek, a także oceniono niektóre parametry kliniczne, takie jak ból (v.A.S.), ograniczenie funkcjonalne (R.O.M.) na początku i na końcu leczenia. Ponieważ leczeni sportowcy nie osiągnęli wygojenia tkanek, przeprowadziliśmy dalsze kontrole ultrasonograficzne aż do zakończenia procesu bliznowacenia.

Bibliografia

1.         Bates A. i Hanson N.: "Aquatic Exercise Therapy" W. B. Saunders, Philadelphia 1996.

2.         Becker B.E. "The biological aspects of hydrotherapy" J. Back Musculoskel. Rehabil. 1994; 4: 255-264.

3.         Gam A.N., Johansnsen F.: Ultrasound therapy in musculoskeletal disor- ders: a meta-analysis Pain. 1995; 63: 85-91.

4.         Dyson M., Suckling J.: Stymulacja naprawy tkanek za pomocą ultradźwięków: przegląd mechanizmów. Physiotherapy 1978; 63: 105-108.

5.         Byl N.N., McKenzie A.L., Wong T., et al: Incisional wound healing: a controlled study of low dose and high dose ultrasound J. Orthop. Sports Phys Ther. 1993; 18: 619-628.

6.         Binder A., Hodge G., Greenwood A.M. et al.: Czy ultradźwięki terapeutyczne są skuteczne w leczeniu zmian w tkankach miękkich? Br. Med. J. 1985 290: 512- 514.

7.         Lewis C. Skuteczność ultradźwięków. Phys Ther. 2004 Oct; 84 (10) :984; autor

odpowiedź 984-5; dyskusja 985-7.

8.         Cameron M.H.: Ultrasound efficacy Phys Ther. 2004 Oct; 84 (10) :983-4;

odpowiedź autora 984-5; dyskusja 985-

9.         Carcia C.R. Martin R., Civitello M.: Ultrasound efficacy Phys Ther. 2004 Oct; 84 (10) :982-3; odpowiedź autora 984-5; dyskusja 985-7.

10.       Liubenko D.L.: Zastosowanie ultradźwięków w medycynie Lik. Sprava 2004 kwiecień-maj; (3-4): 25-8.

11.       Becker, B.E. Fizyka środowiska wodnego. W: Ruoti, R.G., Morris, D.M., Cole A.J.(red.): Aquatic Rehabilitation. Philadelphia, J.B. Lippincott. 1997. pp.15-23.