Terapia Krio-ultradźwiękami nowe podejście rehabilitacyjne do piłkarzy z ostrym bocznym skręceniem stawu skokowego
Ostre boczne skręcenia stawu skokowego są częstymi urazami wśród sportowców, ale optymalne strategie leczenia u elitarnych sportowców są nadal przedmiotem dyskusji. To badanie potwierdzające słuszność koncepcji miało na celu ocenę wpływu terapii krio-ultradźwiękami na krótkoterminowy powrót do zdrowia piłkarzy z ostrym bocznym skręceniem stawu skokowego. Metody: Półprofesjonalni piłkarze ze skręceniem kostki bocznej stopnia I lub II zostali losowo przydzieleni do grupy eksperymentalnej (otrzymującej terapię krio-ultradźwiękami w połączeniu z konwencjonalną fizykoterapią) lub grupy kontrolnej (pozorowana terapia krio-ultradźwiękami w połączeniu z konwencjonalną fizykoterapią). Nasilenie bólu i funkcjonowanie fizyczne oceniano za pomocą Numerycznej Skali Oceny (NRS) i Wskaźnika Niepełnosprawności Stopy i Kostki (FADI) na początku badania (T0), pod koniec leczenia (T1), po miesiącu (T2) i po dwóch miesiącach od leczenia (T3). Wyniki: Po interwencji badanej odnotowano znaczące różnice między grupami pod względem złagodzenia bólu (NRS: 4,08 ± 1,29 vs. 5,87 ± 1,19; p = 0,003) i funkcji fizycznej (FADI: 50,9 ± 10,3 vs. 38,3; p = 0,003). ± 11.5; p = 0.021). Nie odnotowano jednak znaczących różnic między grupami w T2 i T3. Nie zgłoszono żadnych działań niepożądanych. Wnioski: Terapia krio-ultradźwiękami w połączeniu z konwencjonalną fizykoterapią może przyspieszyć powrót do zdrowia i wczesny powrót do sportu u elitarnych piłkarzy z ostrym bocznym skręceniem stawu skokowego. Chociaż badanie to wnosi cenny wgląd w potencjalne korzyści płynące z terapii krio-ultradźwiękami, potrzebne są dalsze badania z dłuższą obserwacją, aby zweryfikować i zoptymalizować zastosowanie metod fizycznych w leczeniu urazów stawu skokowego.
1.Wprowadzenie
Urazy stawu skokowego są bardzo powszechne w sporcie zawodowym i amatorskim, a najbardziej typowy mechanizm urazu obejmuje połączenie zgięcia podeszwowego z odwróceniem stopy [1]. Uraz ten zwykle wykazuje upośledzenie więzadeł bocznych stawu skokowego, z niepełnym zerwaniem jednego lub więcej więzadeł, które można leczyć zachowawczo; w rzeczywistości po ostrych skręceniach stawu skokowego początkowe unieruchomienie za pomocą miękkiej szyny skutkowało szybszym powrotem do zdrowia niż zwykły ucisk bandaża rurowego [2].
Niedawno w literaturze poruszono kwestię roli terapii krio plus ultradźwięki, metody leczenia fizykalnego, która łączy krioterapię (terapię zimnem) z terapeutycznymi ultradźwiękami [25]. Terapia ta była stosowana w przypadku urazów tkanek miękkich i stanów zapalnych, głównie w medycynie sportowej i rehabilitacji [26]. W tym kontekście połączenie zimna i ultradźwięków, przy użyciu jednego urządzenia, może stworzyć efekt synergiczny, zapewniając zarówno korzyści przeciwzapalne, jak i naprawiające tkanki [26]. Pomimo tych rozważań, istnieje jednak znaczna luka w wiedzy na temat efektów terapeutycznych krioterapii i terapii ultradźwiękowej u pacjentów z ostrym skręceniem stawu skokowego. Co więcej, do tej pory żadne wcześniejsze badanie nie scharakteryzowało roli specyficznej terapii krio- i ultradźwiękowej za pomocą jednego urządzenia w konwencjonalnej rehabilitacji elitarnych sportowców z ostrym skręceniem stawu skokowego. Dlatego celem tego pilotażowego, randomizowanego, kontrolowanego badania była ocena wpływu krioterapii i terapii ultradźwiękowej na krótkoterminowy powrót do zdrowia piłkarzy dotkniętych ostrym bocznym skręceniem stawu skokowego.
2. Materiały i metody
2.1. Uczestnicy
Kryteria wykluczenia obejmowały: (a) historia nawracającego zwichnięcia stawu skokowego lub hiperlaksji jakiegokolwiek stawu; (b) ciężkie choroby reumatyczne i/lub kolagenozy; (c) sportowcy, którzy otrzymali jakąkolwiek formę miejscowej fizykoterapii i NLPZ w ciągu ostatnich 2 miesięcy przed urazem; (d) sportowcy, którzy przyznają się do stosowania sterydów; (e) jakiekolwiek przeciwwskazania i/lub ograniczenia w stosowaniu modalności czynnika fizycznego (wszczepialne urządzenia elektrofizjologiczne).
Następnie wszyscy sportowcy objęci badaniem pilotażowym zostali losowo przydzieleni w stosunku 1:1 do grupy eksperymentalnej i grupy kontrolnej. Randomizacja została przeprowadzona przez autora niezaangażowanego w ten etap procesu badania przy użyciu losowych bloków.
Obie grupy stosowały ten sam program rehabilitacji w pierwszym tygodniu, podczas gdy pacjenci byli leczeni interwencją eksperymentalną lub pozorowaną w kolejnych tygodniach.
2 tygodnie. W pierwszym tygodniu zastosowano system szyn syntetycznych do unieruchomienia stawu, kanadyjskie kule ułatwiające przenoszenie ciężaru ciała, masaż drenujący wykonywany przez fizjoterapeutę oraz progresywne ćwiczenia proprioceptywne.
Po pierwszym tygodniu uczestnicy grupy eksperymentalnej zostali poddani połączeniu krioterapii i terapii ultradźwiękowej. Zabieg został przeprowadzony przez doświadczonego fizjoterapeutę za pomocą jednego urządzenia Cryosound 1.16 (ELCAP-Giarre CT, Włochy) dla obu grup terapeutycznych [6]. Urządzenie to jednocześnie zapewnia krioterapię i terapeutyczne ultradźwięki za pomocą tego samego aplikatora, nie pozwalając pacjentowi (ślepy element badania) rozpoznać, który rodzaj terapii był poddawany
Grupa eksperymentalna była poddawana ciągłemu zastosowania krio-ultradźwięków o temperaturze -2 ◦C i mocy 1,8 W/cm2 , jak pokazano na rysunku 1. W grupie kontrolnej zastosowano leczenie pozorowane bez podawania terapii ultradźwiękowej i z wykorzystaniem jedynie odczuwalnego odczucia zimna, ale nie na poziomie terapeutycznym krioterapii. Wszyscy pacjenci nie mogą rozpoznać terapii pozorowanej, ponieważ urządzenie wygląda tak samo jak aktywne. Dla obu grup przeprowadzono 40-minutową sesję, z czego pierwsze 20 minut poświęcono na rehabilitację przywracającą funkcję stawów i ćwiczenia proprioceptywne, a pozostałe 20 minut na wykonanie krioterapii ultradźwiękowej dla grupy aktywnej lub pozorowanej.
W przypadku konwencjonalnej fizykoterapii ćwiczenia rozciągające przeprowadzono we wczesnej fazie z zamkniętymi ruchami kostki i nieobciążonym rozciąganiem zgięcia grzbietowego, przechodząc do rozciągania łydki na stojąco i globalnego rozciągania stawów w otwartym łańcuchu [11]. Równolegle wykonywano progresywne ćwiczenia wzmacniające po odzyskaniu ROM sprzed urazu, zaczynając od ćwiczeń izometrycznych zarówno w płaszczyźnie czołowej, jak i strzałkowej. Następnie zawodnik przeszedł do izotonicznych ćwiczeń oporowych z użyciem ciężarków, taśm lub oporu manualnego terapeuty dla wszystkich płaszczyzn ruchów tolerowanych przez ból [27]. Wreszcie, na początkowych etapach, ćwiczenia PNF rozpoczęły się od ruchów wewnętrznych stopy (wyprost palców ze zgięciem podeszwowym stawu skokowego / zgięcie palców ze zgięciem grzbietowym stawu skokowego) i treningów wykonywanych na powierzchni o różnej konsystencji, klinie deski lub Bosu [28]. Po pierwsze, badany powinien rozpocząć od deski klinowej w kierunku przednio-tylnym; wreszcie, przy większej kontroli bólu, do wszystkich zaplanowanych ćwiczeń wykorzystano siedzący Biomechaniczny System Platformy Kostki (BAPS).
Intensywność bólu została uznana za podstawową miarę wyniku za pomocą numerycznej skali oceny bólu (NRS); uwzględniono każdą aktywność funkcjonalną lub ruch kontuzjowanej kostki. Skala NRS to 11-punktowy wynik liczbowy od 0 oznaczającego "brak dyskomfortu" do 10 wyrażającego "najgorszy ból, jaki kiedykolwiek odczuwano".
Drugorzędowymi miarami wyników był wskaźnik niepełnosprawności stopy i kostki (FADI), wykorzystywany jako stopień ograniczenia funkcjonalnego związanego z zaburzeniami stopy i kostki; obejmujący 26-punktowy podskalę codziennego życia i bólu; każdy element ma wynik od 0 (niezdolny do wykonania) do 4 (brak jakichkolwiek trudności). Całkowity możliwy wynik wynosi 104 punkty, a niższy wynik wskazuje na wyższą wartość ograniczenia funkcjonalnego. Na koniec oceniliśmy jakość życia za pomocą wskaźnika EuroQol5D (EQ-5D). Wszyscy pacjenci zostali poddani obserwacji klinicznej pod koniec leczenia (T1), po 1 miesiącu (T2) i 2 miesiącach od zakończenia leczenia (T3)
Test Levena. Zmienne kategoryczne lub dychotomiczne podsumowano za pomocą częstotliwości. Dane ciągłe przedstawiono za pomocą średnich i odchyleń standardowych. Rozmiary efektu przedstawiono za pomocą współczynnika Cohena d (95% przedział ufności), wszystkie dane dotyczące wyników obliczono dla różnic w obrębie grupy i między grupami w różnych punktach czasowych. Rozmiary efektu interpretowano jako niewielkie <0,5; odpowiednie między 0,5 a 0,8; i duże, >0,8. Dla każdego testu analizy statystyczne były dwuogonowe, a wartość odcięcia p ustawiona na <0,05 była uznawana za istotną. Moduł statystyczny G-Power z oprogramowania JASP został wykorzystany do zapewnienia oceny odpowiedniej wielkości próby. Przyjmując poziom alfa 0,05 i 80% mocy, poprzez wielkość efektu 0,40, z powtarzaną analizą wariancji między interakcjami grup, odpowiednią wielkość próby ustalono na 23. Została ona zwiększona do 26 (13 uczestników na ramię), biorąc pod uwagę potencjalne założenie 10% rezygnacji i równy rozkład grup badanych. Badanie to zostało ocenione i zatwierdzone przez lokalną komisję etyczną (Comitato Etico Territoriale Regione Calabria), podając następujący kod: 115/2022.
2. Wyniki
W sumie oceniono 25 graczy, którzy spełnili kryteria kwalifikacyjne do badania i którzy obserwowali obserwację, jak pokazano w Tabeli 1. Dwunastu pacjentów zostało włączonych do grupy kontrolnej, podczas gdy trzynastu uczestników zostało włączonych do grupy eksperymentalnej. Średni wiek
Tabela 1. Charakterystyka demograficzna i morfometryczna z wyjściowymi ocenami skal samooceny.
Podstawowa ocena podmiotu wykazała, że obie grupy miały zauważalne nasilenie bólu, bez znaczących różnic między grupami. Niemniej jednak, począwszy od T1 i podczas leczenia, sportowcy, którzy zostali zapisani do grupy eksperymentalnej, mieli znacznie większy spadek bólu niż grupa kontrolna; jednak w T3 odnotowano podobne wyniki w obu grupach.
grup. Równolegle wyniki FADI wykazały porównywalne poziomy postępów w czasie dla obu badanych grup.
Pomimo tych wyników, pacjenci, którzy otrzymali aktywne krio plus urządzenie ultradźwiękowe, wykazywali znaczną poprawę w stosunku do osób kontrolnych w T1, ale podobne wyniki w T3 (Tabela 2).
Tabela 2. Wewnątrzgrupowe różnice w pomiarach wyników dla aktywnej terapii krio-ultradźwiękami i grup kontrolnych.
W świetle tych sparowanych wyników, oceniliśmy różnice między grupami w każdym punkcie czasowym, jak pokazano na wykresie
Tabela 3.
Tabela 3. Różnice między grupami w pomiarach wyników dla aktywnej terapii krio-ultradźwiękami i grup kontrolnych.
Co więcej, przedstawiliśmy analizę powtarzanych pomiarów jako łączną ocenę również w okresie obserwacji (dalsze szczegóły, patrz rysunek 2).
Rysunek 2. Wykres średnich krańcowych dla oceny NRS i FADI.
4.Dyskusja
To pilotażowe, randomizowane, kontrolowane badanie miało na celu ocenę krótko- i długoterminowych efektów krioterapii i terapii ultradźwiękowej, przy użyciu jednego urządzenia, w połączeniu z konwencjonalną fizykoterapią w porównaniu z samą konwencjonalną fizykoterapią u piłkarzy z ostrym i podostrym zwichnięciem stawu skokowego I-II stopnia.
Pod koniec leczenia (T1), aktywna terapia krio plus ultradźwięki, oprócz grupy leczonej konwencjonalną fizykoterapią, pozwoliła zawodnikom uzyskać wysoką ulgę w bólu (NRS, grupa aktywna: 4,08 ± 1,29 w porównaniu do grupy pozorowanej: 5,87 ± 1,19) i wzrost wyniku w skali FADI (grupa aktywna: 50,9 ± 10,3 vs. grupa pozorowana: 38,3 ± 11,5); jednak podobne wyniki zaobserwowano po dwóch tygodniach (T2) i czterech tygodniach (T3) obserwacji w obu grupach, bez żadnych skutków ubocznych. Z drugiej strony, wyniki te potwierdzają skuteczność konwencjonalnej fizjoterapii w perspektywie średnioterminowej; niemniej jednak, w perspektywie krótkoterminowej wykazały przyspieszony powrót do zdrowia i w konsekwencji wczesny RTS w grupie leczonej synergistycznym zastosowaniem krioterapii i terapii ultradźwiękowej.
Niestety, istnieją powszechne mity i błędy w leczeniu skręcenia stawu skokowego; obejmują one liczne i niepotrzebne badania obrazowe, nieadekwatne nienoszenie ciężaru, nieuzasadnione unieruchomienie, opóźniony powrót do sprawności funkcjonalnej i nieodpowiednie podejście rehabilitacyjne.
Zastosowanie opartego na dowodach programu dostosowanego do indywidualnych cech sportowca może być przydatne i powinno być zalecane [11].
Logan i wsp. [29] stwierdzili, że terapia ultradźwiękowa
W przypadku kontuzjowanego sportowca odpowiedni czas i bezpieczny RTS lub zawody są szacowanym wynikiem podejścia rehabilitacyjnego [43,44]. W tym scenariuszu lekarz sportowy musiałby ostatecznie podjąć decyzję dotyczącą gotowość do RTS, po złożonej procedurze z kontrowersyjnymi wskazaniami z różnych podstaw [45-48]. Z drugiej strony, uzyskanie informacji zwrotnej od członków zespołu rehabilitacyjnego jest niezbędne, ponieważ wiele kluczowych wyników może nie być ocenianych lub nadzorowanych w odpowiednich warunkach [49]. Właściwy czas RTS jest często oparty na ciężkości urazu, biorąc pod uwagę, że zwykłe łagodne skręcenie kostki może wymagać 4-tygodniowego planu powrotu do zdrowia, a bardziej głębokie uszkodzenie syndesmotyczne wymaga 8 tygodni dla odpowiedniego RTS [50,51]. Ponieważ kilku profesjonalnych graczy (szczególnie
w sportach kontaktowych, takich jak koszykówka, piłka nożna i piłka nożna) mogą często doznawać wielu urazów kostki, z powszechną niestabilnością stawu, bezpieczne i szybkie podejście może być bardzo pomocne dla sportowego personelu medycznego [14,52]. Oczywiste jest, że reakcja lecznicza tkanek sportowca może zależeć od kluczowych czynników, takich jak wiek, wzorce genetyczne, doświadczenie zawodnika ze stanem sprzed urazu oraz przestrzeganie protokołu rehabilitacji [9,53-55].
4.1.Perspektywy na przyszłość
Krioterapia zdawała się odgrywać rolę przeciwbólową w bezpośrednim okresie po urazie, a także przyspieszać powrót do zdrowia; może to sugerować, że podejście krio-ultradźwiękowe częściowo przyczynia się do zmniejszenia bólu, ale potrzebne będą większe obserwacje, nawet jeśli trudno będzie je zobiektywizować ze względu na ostry charakter zaburzenia [26]. Z drugiej strony, krioterapia wydaje się generować stożek chłodzący w tkance, przez który przechodzą fale ultradźwiękowe o dużej mocy, wytwarzając głęboki efekt termiczny, który jest dobrze tolerowany i skuteczny w zmniejszaniu bolesnej symptomatologii, rozwijając efekt troficzny [54], ale potrzebne będą większe próby z bardziej rygorystycznymi kryteriami włączenia.
4.2.Ograniczenia badania
Jednak to badanie potwierdzające słuszność koncepcji nie jest pozbawione ograniczeń. Po pierwsze, jednym z ukrytych ograniczeń jest to, że końcowa obserwacja jest dość niewymiarowa. Niemniej jednak, ponieważ skręcenia stawu skokowego są ostrym i często samoograniczającym się schorzeniem, dłuższa obserwacja może utrudnić przypisanie powrotu do zdrowia samej interwencji, co zagraża zarówno wynikom, jak i wnioskom.
Po drugie, w tym kontekście trudno jest być świadomym faktycznego powrotu do gry, sportu lub namacalnej wydajności sprzed urazu. Jednak w kontekście rywalizacji sportowca, niezdolność do biegania lub skakania, a tym samym do treningu, jest najbardziej kluczową cechą do zbadania, dlatego uważamy, że FADI jest naprawdę wiarygodnym wskaźnikiem do tego celu. Po trzecie, nie ma oceny długoterminowej obserwacji. Wreszcie, zarówno krioterapia, jak i terapia ultradźwiękowa, zgodnie z naszą najlepszą wiedzą, nie mają odpowiedniego i zalecanego dawkowania dla tych pacjentów, z drugiej strony jest to pierwsze badanie mające na celu analizę połączonego podejścia i zapewnienie, w miarę możliwości, dwóch trybów czynników fizycznych przy użyciu jednego urządzenia.
5. Wnioski
Podsumowując, to pilotażowe, randomizowane, kontrolowane badanie miało na celu ocenę wpływu krioterapii i terapii ultradźwiękowej, przy użyciu jednego urządzenia, na krótkoterminowy powrót do zdrowia piłkarzy z ostrym bocznym skręceniem stawu skokowego. Podsumowując, nasze wyniki sugerują, że krioterapia i terapia ultradźwiękowa mogą przyspieszyć powrót do zdrowia i wczesny powrót do sportu u elitarnych sportowców. Ogólnie rzecz biorąc, niniejsze badanie przyczynia się do zrozumienia potencjalnych korzyści płynących z krioterapii i terapii ultradźwiękowej w leczeniu ostrych skręceń kostki bocznej u elitarnych sportowców. Potrzebne są dalsze badania z dłuższą obserwacją, aby potwierdzić te pozytywne dane oraz zbadać i udoskonalić wykorzystanie metod fizycznych w celu optymalizacji powrotu do zdrowia i sportu sportowców z urazami kostki.
Antonio Ammendolia1,2 , Alessandro de Sire1,2,* , Lorenzo Lippi3,4 , Valerio Ammendolia1 , Riccardo Spanò1 , Andrea Reggiani5 , Marco Invernizzi3,4 i Nicola Marotta 2,6
1 Oddział Medycyny Fizykalnej i Rehabilitacyjnej, Wydział Nauk Medycznych i Chirurgicznych, Uniwersytet Catanzaro "Magna Graecia", 88100 Catanzaro, Włochy; ammendolia@unicz.it (A.A.); valerioammendolia95@gmail.com (V.A.); riccardo.span@gmail.com (R.S.).
2 Research Center on Musculoskeletal Health, MusculoSkeletalHealth@UMG, University of Catanzaro "Magna Graecia", 88100 Catanzaro, Włochy; nicola. marotta@unicz.it
3 Medycyna Fizykalna i Rehabilitacyjna, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Wschodniego Piemontu "A. Avogadro", 28100 Novara, Włochy; lorenzolippi.mt@ gmail.com (L.L.); marco.invernizzi@med.uniupo.it (M.I.)
4 Dział Badań Zintegrowanych i Innowacji (DAIRI), Medycyna Translacyjna, Szpital SS. Antonio Biagio e Cesare Arrigo, 15121 Alessandria, Włochy
5 Medycyna Fizykalna i Rehabilitacyjna, Casa di Cura La Madonnina, 20122 Mediolan, Włochy; andrea.reggiani1@gmail.com
6 Medycyna Fizykalna i Rehabilitacyjna, Wydział Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej, Uniwersytet Catanzaro "Magna Graecia", 88100 Catanzaro, Włochy
* Korespondencja: alessandro.desire@unicz.it; Tel.: +39-0961-71281
Artykuł informacyjny
Słowa kluczowe:
krio-ultradźwięki; krioterapia; ultradźwięki; kostka;
sport; piłka nożna; rehabilitacja
Wkład autorów: Konceptualizacja, A.A., A.d.S. i N.M.; metodologia, A.A., A.d.S. i N.M.; oprogramowanie, N.M.; walidacja, A.A., A.d.S., L.L., A.R., M.I. i N.M.;
analiza formalna, N.M.; dochodzenie, V.A., R.S. i N.M.; zasoby, A.A.; przechowywanie danych, A.A., A.d.S., M.I. i N.M.; pisanie - przygotowanie oryginalnej wersji roboczej, A.A. i N.M.; pisanie - recenzja i redakcja, A.d.S., L.L. i M.I.; wizualizacja, V.A., R.S. i A.R.; nadzór, A.A. i N.M.
A.d.S. Wszyscy autorzy przeczytali i zaakceptowali opublikowaną wersję manuskryptu.
Finansowanie: Badania te nie były finansowane ze środków zewnętrznych.
Oświadczenie Institutional Review Board: Badanie zostało przeprowadzone zgodnie z Deklaracją Helsińską i zatwierdzone przez Komisję Etyki Regionu Kalabrii, podając następujący kod: 115/2022.
Oświadczenie o świadomej zgodzie: Świadoma zgoda została uzyskana od wszystkich uczestników biorących udział w badaniu.
Biografia
1.Walls, R.J.; Ross, K.A.; Fraser, E.J.; Hodgkins, C.W.; Smyth, N.A.; Egan, C.J.; Calder, J.; Kennedy, J.G. Football injuries of the ankle: A review of injury mechanisms, diagnosis and management. World J. Orthop. 2016, 7, 8-19. [CrossRef] [PubMed]
2. Martin, R.; McGovern, R. Postępowanie w przypadku skręceń i naderwań więzadeł stawu skokowego: Aktualna opinia. Open. Access. J. Sport. Med. 2016, 7, 33-42. [CrossRef] [PubMed]
3.Knapik, D.M.; Trem, A.; Sheehan, J.; Salata, M.J.; Voos, J.E. Conservative Management for Stable High Ankle Injuries in Professional Football Players. Sports Health 2018, 10, 80-84. [CrossRef] [PubMed]
4.Al Attar, W.S.A.; Khaledi, E.H.; Bakhsh, J.M.; Faude, O.; Ghulam, H.; Sanders, R.H. Programy zapobiegania urazom, które obejmują ćwiczenia równowagi, zmniejszają liczbę urazów kostki wśród piłkarzy: Przegląd systematyczny. J. Physiother. 2022, 68, 165-173.[CrossRef] [PubMed]
5. Nadler, A.; Tsung, J.W.; Rabiner, J.E. Point-of-Care Ultrasonography for Ankle Injuries in Children. Pediatr. Emerg. Care 2022, 38, E17-E22. [CrossRef]
6.Clanton, T.O.; Matheny, L.M.; Jarvis, H.C.; Jeronimus, A.B. Return to Play in Athletes Following Ankle Injuries. Sports Health 2012, 4, 471-474. [CrossRef] [PubMed]
7.Fong, D.T.P.; Hong, Y.; Chan, L.K.; Yung, P.S.H.; Chan, K.M. Systematyczny przegląd urazów i skręceń stawu skokowego w sporcie. Sport Med. 2007, 37, 73-94. [CrossRef] [PubMed]
8.Thevendran, G.; Kadakia, A.R.; Giza, E.; Haverkamp, D.; D'Hooghe, J.P.; Veljkovic, A.; Abdelatif, N.M.N. Ostre urazy stopy i kostki a czas powrotu do sportu. Sicot-J 2021, 7, 27. [CrossRef]
9.Marotta, N.; Moggio, L.; Calafiore, D.; Prestifilippo, E.; Spanó, R.; Tasselli, A.; Drago Ferrante, V.; Invernizzi, M.; de Sire, A.; Ammendolia, A. Efficacy of Proprioceptive Training on Plantar Pressure and Jump Performance in Volleyball Players: A Proof-of-Principle Study. Sensors 2023, 23, 1906. [CrossRef]
10.Gaddi, D.; Mosca, A.; Piatti, M.; Munegato, D.; Catalano, M.; Di Lorenzo, G.; Turati, M.; Zanchi, N.; Piscitelli, D.; Chui, K.; et al. Acute Ankle Sprain Management: An Umbrella Review of Systematic Reviews. Front. Med. 2022, 9, 868474. [CrossRef]
11.Halabchi, F.; Hassabi, M. Ostre skręcenie stawu skokowego u sportowców: Aspekty kliniczne i podejście algorytmiczne. World J. Orthop. 2020, 11, 534-558. [CrossRef] [PubMed]
12.de Sire, A.; Andrenelli, E.; Negrini, F.; Lazzarini, S.G.; Patrini, M.; Ceravolo, M.G.; International Multiprofessional Steering Committee of Cochrane Rehabilitation REH-COVER action. Rehabilitacja i COVID-19: Szybki przegląd systematyczny Cochrane Rehabilitation 2020. Aktualizacja na dzień 31 sierpnia 2020 r. Eur. J. Phys. Rehabil. Med. 2020, 56, 839-845. [CrossRef] [PubMed]
13.Marotta, N.; de Sire, A.; Gimigliano, A.; Demeco, A.; Moggio, L.; Vescio, A.; Iona, T.; Ammendolia, A. Wpływ blokady COVID-19 na epidemiologię urazów mięśni piłki nożnej u profesjonalnych piłkarzy włoskiej Serie A.
J. Sports Med. Phys. Fit. 2022, 62, 356-360. [CrossRef] [PubMed]
14.de Sire, A.; Marotta, N.; Lippi, L.; Scaturro, D.; Farì, G.; Liccardi, A.; Moggio, L.; Letizia Mauro, G.; Ammendolia, A.; Invernizzi, M. Leczenie farmakologiczne ostrego urazowego bólu mięśniowo-szkieletowego u sportowców. Medicina 2021, 57, 1208. [CrossRef]
15.Marotta, N.; Ferrillo, M.; Demeco, A.; Ferrante, V.D.; Inzitari, M.T.; Pellegrino, R.; Pino, I.; Russo, I.; de Sire, A.; Ammendolia, A. Effects of Radial Extracorporeal Shock Wave Therapy in Reducing Pain in Patients with Temporomandibular Disorders: Pilotażowe randomizowane badanie kontrolowane. Appl. Sci. 2022, 12, 3821. [CrossRef]
16.Marotta, N.; Demeco, A.; Inzitari, M.T.; Caruso, M.G.; Ammendolia, A.; Enix, D. Neuromuscular electrical stimulation and shortwave diathermy in unrecovered Bell palsy: Randomizowane badanie kontrolowane. Medicine 2020, 99, e19152. [CrossRef].
17.Van Den Bekerom, M.P.J.; Van Der Windt, D.A.W.M.; Ter Riet, G.; Van Der Heijden, G.J.; Bouter, L.M. Terapeutyczne ultradźwięki w ostrych skręceniach stawu skokowego. Eur. J. Phys. Rehabil. Med. 2012, 48, 325-334. [CrossRef]
18.Papadopoulos, E.S.; Mani, R. Rola terapii ultradźwiękowej w leczeniu bólu tkanek miękkich układu mięśniowo-szkieletowego. Int. J. Low. Extrem. Wounds 2020, 19, 350-358. [CrossRef]
19.Hubbard, T.J.; Denegar, C.R. Czy krioterapia poprawia wyniki leczenia urazów tkanek miękkich? J. Athl. Train. 2004, 39, 278-279.
20.Collins, N.C. Czy lód jest dobry? Czy krioterapia poprawia wyniki leczenia ostrych urazów tkanek miękkich? Emerg. Med. J. 2008, 25, 65-68. [CrossRef]
21.Miranda, J.P.; Silva, W.T.; Silva, H.J.; Mascarenhas, R.O.; Oliveira, V.C. Effectiveness of cryotherapy on pain intensity, swelling, range of motion, function and recurrence in acute ankle sprain: Systematyczny przegląd randomizowanych badań kontrolowanych. Phys. Ther. Sport. 2021, 49, 243-249. [CrossRef]
22.Kwiecien, S.Y.; McHugh, M.P. Zimna prawda: Rola krioterapii w leczeniu urazów i rekonwalescencji po wysiłku fizycznym. Eur. J. Appl. Physiol. 2021, 121, 2125-2142. [CrossRef] [PubMed]
23.Thacoor, A.; Sandiford, N.A. Krioterapia po całkowitej alloplastyce stawu kolanowego: Jakie są dowody? J. Orthop. Surg. 2019, 27, 2309499019832752. [CrossRef].
24.Garcia, C.; Karri, J.; Zacharias, N.A.; Abd-Elsayed, A. Zastosowanie krioterapii w leczeniu bólu przewlekłego: narracja oparta na dowodach. Pain Ther. 2021, 10, 81-100. [CrossRef]
25.Agostini, F.; Bernetti, A.; Santilli, G.; Damiani, C.; Santilli, V.; Paoloni, M.; Mangone, M. Efficacy of ultrasound therapy combined with cryotherapy in pain management and rehabilitation in patients with Achilles tendinopathy: Retrospektywne badanie obserwacyjne. Clin. Ter. 2023, 174, 148-151. [CrossRef]
26.Costantino, C.; Vulpiani, M.C.; Romiti, D.; Vetrano, M.; Saraceni, V.M. Cryoultrasound therapy in the treatment of chronic plantar fasciitis with heel spurs, A randomized controlled clinical study. Eur. J. Phys. Rehabil. Med. 2014, 50, 39-47.
27.Lee, K.-S.; Wang, J.-W.; Lee, D.Y.; Yu, J.H.; Kim, J.S.; Kim, S.G.; Hong, J. heon Effects of Progressive Core and Ankle Muscle Strengthening Exercises Using Thera-Band on Body Balance. J. Korean Phys. Ther. 2022, 34, 121-127. [CrossRef]
28.Bleakley, C.M.; Taylor, J.B.; Dischiavi, S.L.; Doherty, C.; Delahunt, E. Rehabilitation Exercises Reduce Reinjury Post Ankle Sprain, But the Content and Parameters of an Optimal Exercise Program Have Yet to be Established: A Systematic Review and Meta-analysis. Arch. Phys. Med. Rehabil. 2019, 100, 1367-1375. [CrossRef]
29. Logan, C.A.; Asnis, P.D.; Provencher, M.T. Rola metod terapeutycznych w chirurgicznym i niechirurgicznym leczeniu urazów ortopedycznych. J. Am. Acad. Orthop. Surg. 2017, 25, 556-568. [CrossRef] [PubMed]
30.Kemler, E.; Van De Port, I.; Backx, F.; Van Dijk, C.N. Przegląd systematyczny dotyczący leczenia ostrego skręcenia stawu skokowego: Orteza a inne rodzaje leczenia funkcjonalnego. Sport Med. 2011, 41, 185-197. [CrossRef].