Ścięgno Achillesa – leczenie najczęstszych urazów

Budowa ścięgna Achillesa

Ścięgno Achillesa to największe ścięgno w ludzkim ustroju. Często  nie oznacza to jednak, że najsilniejsze. Jest ścięgnem wspólnym dla dwóch mięśni grupy tylnej podudzia – mięśnia płaszczowego i mięśnia brzuchatego łydki. W początkowym przebiegu, w pobliżu brzuśców mięśniowych, jest szerokie i płaskie, biegnąc w dół stopniowo ulega zwężeniu i pogrubieniu. Wyraźnie poszerza się tuż przy przyczepie, który ma miejsce na guzie piętowym. Dzięki pracy opisanych mięśni i jej przeniesieniu, przez ścięgno Achillesa, na stopę możliwe jest wykonanie ruchu zgięcia stopy i palców, co umożliwia stanie na palcach oraz zginanie i unoszenie stopy w trakcie chodu.

Jak dochodzi do urazów ścięgna

Do urazu ścięgna Achillesa najczęściej dochodzi w wyniku gwałtownego skurczu mięśnia brzuchatego łydki. Uraz taki może wystąpić w trakcie uprawiania różnych dyscyplin sportowych lub podczas codziennej aktywności. Gwałtowny ruch zgięcia stopy podczas chodu, biegu lub skoku, bez ówczesnego rozgrzania mięśni i regularnego dbania o ich rozciągnięcie może doprowadzić do kontuzji. Wykonywanie intensywnych ćwiczeń fizycznych bez rozgrzewki, nieprawidłowe obuwie lub podłoże – to częste przyczyny mikro urazów i przejściowych stanów zapalnych, które nakładając się na siebie osłabiają strukturę ścięgna, w konsekwencji czego gwałtowny ruch może doprowadzić do jego poważnego uszkodzenia. Osoby chorujące na przewlekłe choroby dotyczące narządu ruchu bądź układu hormonalnego są bardziej narażone na urazy ścięgna Achillesa.

Objawy uszkodzenia ścięgna Achillesa

Ból w rejonie ścięgna Achillesa nie zawsze oznacza poważny uraz i trwałe uszkodzenie jego włókien. Wszystkim urazom i stanom chorobowym w obrębie ścięgna towarzyszy ból. Dodatkowo pojawia się obrzęk w przebiegu stanu zapalnego, ocieplenie okolicy ścięgna oraz zaczerwienienie lub zasinienie. Mniejsze urazy i stany zapalne powodują ból początkowo tylko podczas niektórych ruchów stopą. Z czasem, w zależności od rozległości dysfunkcji, ból staje się stały i zwiększa swoje nasilenie.  W przebiegu zapalenia ścięgna słyszalne jest chrobotanie i trzeszczenie podczas ruchu, spowodowane płynem wysiękowym gromadzącym się w pochewce ścięgnistej. Całkowite zerwanie ścięgna Achillesa wyraźnie słyszalne jest w momencie urazu jako intensywny trzask, przypominający łamanie gałęzi.  Ważne jest szybkie wykonanie badania USG w celu oceny zakresu urazu i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Zbyt długie zwlekanie z przeprowadzeniem diagnozy i rozpoczęciem leczenia może doprowadzić do powstania zrostów, osłabiających ścięgno oraz prowadzących do zaburzeń jego pracy i wtórnych urazów.  Do problemów ze ścięgnem Achillesa dochodzi także w przebiegu zapalenia kaletek maziowych. Może do niego dojść na skutek noszenia niewłaściwego obuwia lub przeciążeń w okolicy pięty. Głównym objawem jest ból i zaburzenia pracy ścięgna.  Właściwie leczone zapalenie nie pozostawia  przewlekłych zmian.

Leczenie ścięgna Achillesa – ile trwa i jak przebiega

W przebiegu drobnych urazów ścięgna Achillesa, takich jak nadwyrężenie czy częściowe naderwanie, stosuje się unieruchomienie nogi w stawie skokowym na okres 3 tygodni. Po zakończeniu czasu unieruchomienia ważne jest szybkie wprowadzenie intensywnej rehabilitacji, trwającej około sześciu tygodni. Całkowite zerwanie ścięgna wymaga leczenia operacyjnego. Zabieg chirurgiczny przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym.  Zespolenie polega na rekonstrukcji (połączeniu) zerwanych włókien. U osób starszych wykonuje się przezskórne łączenie. Kończyna dolna po operacji utrzymywana jest w unieruchomieniu przez sześć tygodni. Po tym czasie, przez kolejne sześć tygodni prowadzona jest intensywna rehabilitacja.

Rehabilitacja w przebiegu urazów ścięgna Achillesa

Rehabilitacja stanu zapalnego ścięgna lub kaletek maziowych oparta jest głównie na leczeniu fizykoterapeutycznym obejmującym krioterapię, laseroterapię, leczenie polem magnetycznym oraz fonoforezę (podanie leku z użyciem ultradźwięków) lub jonoforezę(podanie leku z użyciem prądu stałego). Zaleca się odpoczynek i ograniczenie gwałtownych ruchów stopy. Nie należy jednak doprowadzać do całkowitego jej unieruchomienia. W przypadku urazów ścięgna rehabilitacja powinna rozpocząć się już w trakcie unieruchomienia. Obejmuje ona pracę na okolicznych tkankach i stawach sąsiadujących. Po zakończeniu okresu bezruchu wprowadza się natychmiast intensywną rehabilitację, która obejmuje fizykoterapię (opisaną powyżej), terapię manualną, terapię tkanek miękkich, terapię mięśniowo – powięziową oraz stopniowo wprowadzane ćwiczenia. Cały proces rehabilitacji po zdjęciu unieruchomienia trwa około sześciu tygodni, a dokładny jego przebieg uzależniony jest od indywidualnych postępów pacjenta i jego wcześniejszej aktywności fizycznej.