Na czym polega elektrostymulacja mięśni

Do fizjologicznego skurczu mięśnia dochodzi na skutek pobudzenia poprzez wysłanie impulsu elektrycznego przez unerwiające go włókna nerwowe. Prawidłowo doprowadzony do mięśnia bodziec nerwowy generuje jego aktywność, czyli skurcz. Jednostką motoryczną nazywamy pojedynczy neuron ruchowy i wszystkie włókna mięśniowe (miocyty), które unerwia. Liczba miocytów  w jednostce może być różna. Mówimy więc o małych jednostkach motorycznych takich jak mięśnie oka, w których liczba miocytów wynosi od 3 do 5, i jednostkach dużych gdzie liczba pobudzanych miocytów może sięgać nawet kilkuset.

Pobudzenie kilku jednostek motorycznych powoduje skurcz całego mięśnia. Do tego pobudzenia dochodzi tylko w wypadku prawidłowego przebiegu impulsu nerwowego. Tak więc ciało człowieka porusza się na podłożu przewodnictwa impulsów elektrycznych.  Mówiąc o skurczu mięśnia warto zastanowić się nad siłą tego skurczu w odniesieniu do przewodzenia impulsów.

Znaczenie tutaj ma częstotliwość przesyłanego pobudzenia jednostki motorycznej. Wzrost częstotliwości impulsów powoduje zwiększenie siły skurczu pobudzanego mięśnia. Częstotliwość 10Hz do 50Hz generuje pobudzenia fizjologiczne. Osiągając 50Hz pobudzenia zaczynają się na siebie nakładać co skutkuje brakiem pełnego rozluźnienia mięśnia i jego skurczem maksymalnym, nazywanym skurczem tężcowym (pełny skurcz mięśnia). W zewnętrznym pobudzaniu mięśnia do pracy nie bez znaczenia będzie więc częstotliwość przekazywanych do niego ze środowiska zewnętrznego impulsów, zważywszy na bolesność mięśnia podczas skurczu tężcowego.

Włókna mięśniowe czerwone i białe.

Aby dokładnie przybliżyć proces zewnętrznej stymulacji mięśni należy wspomnieć o podziale jednostek motorycznych na dwa typy. Wyróżniamy więc jednostki motoryczne typu I i typu II.  Rodzaj I to włókna czerwone, o metabolizmie tlenowym (aerobowym), a więc wolnokurczliwe, jednostki typu II to włókna białe, charakteryzujące się metabolizmem beztlenowym (anaerobowym). Jednostki te różnią się także progiem pobudzenia co ma ogromne znaczenie w procesie elektrostymulacji mięśni. Jednostki motoryczne typu I, zaopatrywane przez grube włókna nerwowe, mają niższy prób pobudzenia od jednostek typu II, stymulowanych przez cieńsze włókna szybkokurczliwe. Stymulacja zewnętrzna zdrowego mięśnia pobudzi więc w pierwszej kolejności jednostki typu I, a dopiero zastosowanie silniejszego bodźca doprowadzi do pobudzeń włókien szybkokurczliwych i jednostek typu II. Włókna mięśniowe typu I pobudzamy więc chcą zbudować wytrzymałość mięśnia, ale mniejszą jego siłę, typ II odpowiada za skurcze o dużej silne, krócej trwające.

Elektrostymulacja polega na przymocowaniu elektrody do ciała pacjenta w miejscach wnikania nerwu do mięśnia (nazywanych punktami motorycznymi). Zastosowanie impulsu elektrycznego o odpowiedniej częstotliwości i nasileniu doprowadzi do skurczu mięśnia, tego samego rodzaju, który ma miejsce podczas wysiłku fizycznego czy ćwiczeń siłowych. Inna będzie jedynie droga pobudzenia.

Jakie mięśnie można poddawać zabiegowi

W fizjoterapii elektrostymulacja stosowana głównie jest do stymulacji mięśni uszkodzonych, częściowo odnerwionych, przy porażeniach i niedowładach wiotkich. W tym wypadku celem regularnej stymulacji elektrycznej chorego mięśnia jest nie dopuszczenie do jego degeneracji z powodu braku aktywności. Proces ten jest prowadzony aż do momentu zregenerowania uszkodzonego nerwu i może trwać nawet wiele miesięcy.

Oprócz leczniczego zastosowania elektrostymulacji wykorzystuje się ją również w gabinetach kosmetycznych i placówkach medycyny estetycznej, a także wśród osób uprawiających intensywnie sport i dbających o mięśniowe ukształtowanie sylwetki. Zarówno kobiety jak i mężczyźni stosują stymulację zewnętrzną mięśni zdrowych w celu ich pobudzenia do pracy i wzmocnienia jako alternatywa do treningu siłowego.

Trenerzy personalni i instruktorzy fitness wskazują na skuteczność tego rodzaju zabiegów w budowie masy i siły mięśniowej jednocześnie zaznaczając, że może to być jedynie element dodatkowy, uzupełniający klasyczną formę treningu. Z powodzeniem stosuje się także elektrostymulację u sportowców w sytuacjach, w których trening danej partii mięśniowej jest niemożliwy do wykonania lub obszar ciała pozostaje unieruchomiony – zapobiega to degeneracji mięśnia i ogranicza spadek siły mięśniowej.

Warto wspomnieć także o przeciwbólowym efekcie stosowania elektrostymulacji z użyciem prądów TENS. Jest to niezwykle popularny zabieg wśród pacjentów borykających się z przewlekłym bólem różnego pochodzenia. Bezpieczne i łatwe przeprowadzenie stymulacji, również w warunkach domowych, umożliwia regularne stosowanie zabiegów i ich wysoką skuteczność w zmniejszaniu poziomu bólu.

Elektrostymulacja na odchudzanie

Estetycznym efektem elektrostymulacji jest redukcja cellulitu i  przyspieszenie spalania tkanki tłuszczowej.  Dochodzi także do lepszego ukrwienia i dotlenienia skóry oraz wzrostu produkcji kolagenu i elastyny odpowiedzialnych za jej jędrność. Modelowanie sylwetki z użyciem prądu elektrycznego staje się coraz bardziej popularne, a dzięki nowoczesnej aparaturze także bardziej skuteczne. Obszary najczęściej poddawane zabiegowi wśród kobiet to brzuch, uda i pośladki. Obserwuje się zmniejszenie zawartości tkanki tłuszczowej i obwodów. Dodatkowo dzięki stymulacji mięśni stają się one bardziej widoczne co dodatkowo w procesie odchudzania poprawia wygląd sylwetki.

Leczenie nietrzymania moczu z użyciem EMS

Elektrostymulacja nerwowo- mięśniowa jest bardzo popularnym zabiegiem w fizjoterapii uroginekologicznej. Mięśnie Kegla odpowiedzialne za kontrolę mikcji (oddawanie moczu) oraz właściwe ułożenie narządów rodnych są trudne do pobudzenia i kontrolowanego ćwiczenia. Problem nietrzymania moczu dotyczy kobiet w każdym wieku, a jego przyczyn może być wiele. Wśród najważniejszych wymienia się ciężko przebyte porody siłami natury, operacje ginekologiczne, wiek. W terapii stosuje się trening mięśni Kegla, mający za zadanie wzmocnienie osłabionych i niewłaściwie pełniących swoją funkcję mięśni. Nauka tego rodzaju ćwiczeń oraz ich wykonywanie jest niezwykle żmudną pracą ze względu na niełatwą aktywację mięśni tej okolicy. Bardzo pomocne w tej sytuacji są elektrostymulatory, które doprowadzając z zewnątrz pobudzenia do odpowiednich mięśni stymulują je do pracy zapobiegając nieprzyjemnym skutkom ich osłabionej siły mięśniowej.

Popularne modele elektrostymulatorów

Podstawowy podział aparatów do elektrostymulacji oparty jest na miejscu, w którym będą one użytkowane. Urządzenia do elektrostymulacji to profesjonalne stymulatory stacjonarne, stosowane w gabinetach fizjoterapeutycznych lub medycyny estetycznej. Drugą grupę aparatów stanowić będą przenośne stymulatory używane w warunkach domowych lub innym dowolnie wybranym miejscu, co jest możliwe dzięki niewielkim rozmiarom urządzenia. Ważną właściwością jaka warunkuje rodzaj urządzenia do elektrostymulacji jest rodzaj prądu jaki jest w stanie wygenerować. Elektrostymulacja stacjonarna może zostać przeprowadzona przy użyciu klasycznej aparatury do elektroterapii. Stymulatory przenośne to z kolei urządzenia wykorzystujące nowoczesną technologię cyfrową i mikroprocesory generujące odpowiednie napięcie pozwalając na przeprowadzenie stymulacji wybranych partii mięśniowych. Urządzenia te są łatwe w użyciu i z powodzeniem mogą być stosowane podczas pobytu w domu jak również przenośnie na pasku mocującym lub w kieszeni. To przede wszystkim aparaty generujące prądy przeciwbólowe TENS jak elektrostymulator TENS EV – 806. Umożliwia przeprowadzenie terapii przeciwbólowej z użyciem prądów TENS. Inny rodzaj, bardziej zaawansowanych aparatów, to urządzenia, które mimo niewielkich rozmiarów przystosowane są zarówno do przeprowadzenia terapii przeciwbólowej TENS, jak również klasycznej elektrostymulacji mięśni (EMS) i stymulacji z użyciem mikroprądów. Przykładem wysokiej klasy aparatu z tej grupy będzie dwuobwodowy elektrostymulator TRIO-STIM. Szczególnie pożądanym w uroginekologii aparatem jest elektrostymulator EM 2400 zaopatrzony w specjalne elektrody dopochwową i rektalną umożliwiające przeprowadzenie stymulacji mięśni Kegla. Wszystkie wymienione aparaty są proste w użyciu i pozwalają na samodzielne przeprowadzenie stymulacji. 

Pamiętać należy jednak o przeciwwskazaniach do stosowania prądu elektrycznego w terapii. Zabiegi elektrostymulacji nie są zalecane u osób z chorobami serca (wymaga konsultacji z kardiologiem), chorujących na epilepsję, z porażeniami spastycznymi mięśni. Stany zapalne i choroby skóry w miejscu ich występowania również są przeciwwskazaniem do użycia stymulatora. Standardowo choroba nowotworowa jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania tego rodzaju terapii, a guzki niewiadomego pochodzenia i nie charakterystyczne zmiany skórne wymagają konsultacji lekarskiej.