Rwa barkowa - objawy i leczenie

Rwa barkowa – definicja pojęcia

Rwa barkowa to popularnie stosowana nazwa nagłego, ostrego i rwącego bólu promieniującego od odcinka szyjnego kręgosłupa w kierunku barku i wzdłuż kończyny górnej, aż do samych palców. Inaczej nazywana jest rwą ramienną, brachialgią lub neuralgią barkową. W medycynie zaliczana jest do grupy zespołów bólowych kręgosłupa, a konkretnie do „zespołów korzeniowych”.

Przyczyny rwy barkowej

Rwa barkowa najczęściej pojawia się u osób wykonujących ciężkie prace fizyczne, ale także pracowników biurowych, stomatologów, fryzjerów. Ogólnie rzecz ujmując każda długotrwała praca, w której dochodzi do obciążenia szyjnego odcinka kręgosłupa predysponuje do powstania rwy barkowej. W wyniku nakładających się przeciążeń dochodzi do odwodnienia krążka międzykręgowego, powstania zmian zwyrodnieniowych lub przepukliny kręgosłupa (dyskopatia). Tego rodzaju patologiczne zmiany mogą wywołać ucisk na korzenie nerwowe co skutkuje powstaniem rwy barkowej. Do innych przyczyn powstania tej jednostki chorobowej zalicza się zaburzenia struktury kości, gwałtowne przeciążenia i urazy, neuralgię, chorobę nowotworową.

Jak rozpoznać objawy rwy barkowej?

Charakterystyczną cechą rwy barkowej jest ostry charakter bólu pojawiającego się nagle, najczęściej tuż po przebudzeniu. Obszar bólu zależny jest od uciskanego nerwu. Może więc obejmować kark, obręcz barkową, ramię, przedramię, palce dłoni, a także łopatkę lub boczną i przednią powierzchnię klatki piersiowej. Objawy bólowe nasilają się w pozycji leżącej lub podczas opuszczania kończyny górnej. Ból może także nasilać ruch kończyny górnej lub zmiany pozycji szyi, a nawet kaszel. Taki charakter bólu sprawia, że chory może przyjmować charakterystyczną pozycję wymuszoną (pozycję analgetyczną – przeciwbólową).

Ból jest podstawowym i pierwszym objawem wskazującym na obecność rwy barkowej. Mogą się pojawiać także objawy towarzyszące, do których należą: mrowienie kończyny, drętwienie dłoni i palców, uczucie ciepła lub zimna w kończynie, a także osłabienie siły mięśniowej i niedowłady. Diagnozę rwy barkowej stawia się na podstawie wywiadu z pacjentem oraz badania przedmiotowego. Dodatkowo warto zlecić badanie obrazowe (RTG lub MRI), na którym dokładnie widać poziom, charakter i zakres patologii. Często objawy w obszarze kończyny górnej błędnie diagnozowane sugerują objęcie kierunku leczenia w stronę terapii kończyny, podczas kiedy w przypadku rwy barkowej leczenie powinno obejmować przede  terapię odcinka szyjnego kręgosłupa.

Leczenie rwy barkowej – leczenie rehabilitacyjne i inne formy terapii

Leczenie rwy barkowej ma charakter przewlekły, a jego formę należy indywidualnie dopasować do stanu pacjenta i stopnia zaawansowania zmian. W fazie ostrej stosuje się głównie terapię przeciwbólową i ograniczającą stan zapalny tkanek. Leczenie zachowawcze na tym etapie choroby obejmuje stosowanie farmakoterapii w postaci leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych oraz rehabilitację medyczną. W ramach rehabilitacji stosuje się różne rodzaje terapii manualnej i fizykoterapii. Praca manualna obejmuje techniki odziaływania na tkanki miękkie, a także struktury w obrębie stawów międzykręgowych.

Najczęściej stosowane formy to terapia mięśniowo-powięziowa, poizometryczna relaksacja mięśni, techniki energizacji mięśni oraz masaż tkanek głębokich i masaż rozluźniający. Jako formę wspomagającą zaleca się wykorzystanie kinesiotapingu w celu rozluźnienia struktur mięśniowych i stabilizacji odcinkowej. W ciężkich przypadkach zespołów korzeniowych należy wdrożyć leczenie operacyjne w celu odbarczenia uciśniętych struktur nerwowych. 

Samodzielne ćwiczenia

Ćwiczenia wykonywane w trakcie leczenia rwy barkowej oraz po jego zakończeniu, w celu profilaktyki nawrotów, obejmują ćwiczenia izometryczne, ćwiczenia wzmacniające mięśnie szyi i obręczy barkowej, ćwiczenia ogólnousprawniające oraz ćwiczenia rozciągające na kark i całą kończynę górną. Już w początkowej fazie leczenia terapeuta wprowadza ćwiczenia izometryczne oraz rozciągające, które wspomagają proces terapii. Wraz ze zmniejszaniem się objawów bólowych w trakcie fizjoterapii wprowadzane zostają bardziej zaawansowane formy ćwiczeń, także ćwiczenia siłowe.

Fizjoterapeuta powinien przeprowadzić instruktaż ćwiczeń, który pozwoli na wykonywanie treningu leczniczego samodzielnie w domu po zakończeniu leczenia ambulatoryjnego. Głównym celem ćwiczeń jest wzmocnienie mięśni szyi w celu stabilizacji odcinka szyjnego kręgosłupa, uelastycznienie mięśni i powięzi obszaru objętego patologią, a także wzmocnienie mięśni całej obręczy barkowej i kończyny górnej, szczególnie w sytuacji kiedy doszło do ich osłabienia lub zaników.