Chondromalacja rzepki - jakie mamy możliwości leczenia?

Chondromalacja rzepki to schorzenie, charakteryzujące się rozmiękaniem chrząstki stawowej w obrębie stawu kolanowego (rzepki). Proces ten jest postępujący i prowadzi do destrukcji oraz utraty właściwości chrząstki stawowej. Prawidłowo twarda i sprężysta struktura chrząstki staje się miękka co ogranicza jej funkcję ochronną dla tkanki podchrzęstnej i kostnej. Gruba warstwa chrzęstna, pokrywająca rzepkę, ulega uszkodzeniu ze względu na brak własnego unerwienia i unaczynienia. Odżywienie chrząstki odbywa się przez kontakt z płynem stawowym. Sama chrząstka nie posiada zdolności regeneracyjnych przez co proces jej rozmiękania jest postępujący i nieodwracalny. Rozmiękanie chrząstki stawowej i związane z nią objawy opisywane są jako jedna z najczęściej występujących dolegliwości dotyczących stawu kolanowego.

Przyczyny powstania i charakterystyczne objawy chondromalacji rzepki

Jako przyczyny rozmiękania chrząstki stawowej i jej destrukcji wskazuje się szereg przyczyn pośrednich takich jak: nadwaga, szybki wzrost (duża wysokość ciała), problemy biomechaniczne stawu (pozaosiowe ustawienie kończyny dolnej), a także przyczynę bezpośrednią jaką jest mechaniczny uraz kolana. Pierwszym objawem wskazującym na występowaniem chondromalacji rzepki jest uczucie „chrupania” w stawie kolanowym podczas zginania i prostowania stawu oraz towarzyszący mu ból, zlokalizowany w przednim przedziale kolana. Na początek choroby może wskazywać występujący wysięk stawowy w kolanie, który pojawia się po dłuższym obciążeniu stawu (wycieczka górska, jazda na nartach, inne aktywności sportowe). Ze względu na brak unerwienia w obrębie chrząstki, ból występuje dopiero w zaawansowanych stadiach destrukcji i najczęściej Pacjenci trafiają do lekarza w późnym stadium choroby, z wyjątkiem sytuacji kiedy zostaje rozpoznana przy okazji diagnostyki innych schorzeń.

Klasyfikacja wg Outerbridge’a przebiegu chondromalacji rzepki

Najczęściej stosowaną klasyfikacją, oceniającą stopień destrukcji rzepki, jest klasyfikacja Outerbridge’a. Wyróżnia się w niej uszkodzenia 1,2,3 i 4 stopnia.

Uszkodzenie rzepki I stopnia: w okolicy chrząstki wyczuwalne jest zmiękczenie, a zmiany chorobowe mają charakter powierzchowny;

Uszkodzenie rzepki II stopnia: zmiany sięgają do polowy grubości chrząstki, obserwuje się pęknięcia i szczeliny w strukturze chrząstki;

Uszkodzenie rzepki III stopnia: zmiany występują głębiej niż połowa grubości chrząstki, pęknięcia przechodzą przez całą grubość rzepki i sięgają do warstwy podchrzęstnej;

Uszkodzenie rzepki IV stopnia: uszkodzenia występujące w chrząstce skutkują odsłonięciem kości.

Przebieg leczenia chondromalacji rzepki

Przebieg procesu leczenia chondromalacji rzepki zależy od stopnia zaawansowania choroby. We wczesnych stadiach choroby stosuje się leczenie zachowawcze. Obejmuje ono, przede wszystkim, fizjoterapię w postaci fizykoterapii (działanie przeciwzapalne: laseroterapia, krioterapia, sonoterapia, magnetoterapia) oraz ćwiczeń stabilizujących staw kolanowy i wzmacniających mięsień czworogłowy uda. Dodatkowo zaleca się przyjmowanie aspiryny. Zdarza się, że ortopeda zaleca iniekcję dostawową z podaniem hyalganu.

W przypadku zaawansowanych zmian chorobowych wskazane jest leczeniem operacyjne. Celem terapii jest przywrócenie pełnego zakresu ruchomości w stawie, przywrócenie odpowiedniego balansu i siły mięśni, ograniczenie stanu zapalnego i zmniejszenie dolegliwości bólowych. Najczęściej wykonywanym zabiegiem operacyjnym jest artroskopia stawu. Ta mało inwazyjna metoda operacyjna pozwala na szybki powrót do codziennych aktywności. Pacjenci często decydują się na chondroplastykę rzepki, w przebiegu której usuwana zostaje uszkodzona warstwa chrząstki, a powierzchnia stawowa jest oczyszczana i wyrównana, w miarę możliwości operatora. W zaawansowanych stadiach choroby wykonuje się zabiegi z podaniem biomateriału do wnętrza chrząstki (nawiercenie otworu).

Najbardziej skomplikowaną postacią zabiegów operacyjnych w leczeniu chondromalacji rzepki jest wszczepienie endoprotezy stawu rzepkowo-udowego i plastyki płatami okostnowymi. Bez względu na wybraną metodę leczenia ważne jest uzyskanie pełnej ruchomości stawu, eliminacja objawów bólowych oraz zachowanie prawidłowej mechaniki stawu i właściwej siły mięśni kończyny dolnej.

Autor: dr Katarzyna Kubasiak

Fizjoterapeutka, absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Fizjoterapeutka z 7-letnim stażem w pracy z pacjentami ortopedycznymi oraz sportowcami. Adiunkt w Zakładzie Anatomii Człowieka AWF w Krakowie. Ukończyła liczne kursy z zakresu anatomii palpacyjnej, terapii manualnej oraz terapii tkanek miękkich, a także specjalistycznych technik diagnostycznych i terapeutycznych.

Zobacz artykuły tego autora