Jak pobudzić nerwy do regeneracji? Rehabilitacja w przypadku neuropatii obwodowej.

Nauropatia obwodowa – definicja i przyczyny

            Neuropatia obwodowa to pojęcie, które obejmuje uszkodzenie nerwów obwodowych o różnym podłożu. Przyczyny uszkodzenia dolnego neuronu ruchowego to urazy lub choroby przebiegające z zajęciem struktur nerwowych. Neuron ruchowy obejmuje rogi przednie rdzenia kręgowego, korzenie nerwowe oraz nerwy obwodowe. Na każdym z poziomów może dojść do zaburzeń.

Do najczęstszych przyczyn urazowych i mechanicznych należą: złamania kości z przemieszczeniem w kierunku przebiegu nerwu, ucisk o charakterze przejściowym (unieruchomienie w opatrunku gipsowym, opaska uciskowa, rozległy krwiak, długotrwała pozycja lub sen w nieodpowiedniej pozycji) oraz zatrzymanie dopływu krwi skutkujące ostrym niedokrwieniem. Dysfunkcja neuronów ruchowych w przebiegu choroby dotyczy najczęściej chorób nowotworowych oraz polineuropatii obwodowych. Wyróżnia się kilka rodzajów polineuropatii obwodowych w oparciu o ich etiologię: polineuopatie zakaźne, polineuropatie autoimmunologiczne, polineuropatie cukrzycowe, polineuropatie alkoholowe oraz polineuropatie związane z niedoborem witamin z grupy B.

Obrazy kliniczny neuropatii obwodowej – objawy uszkodzenia dolnego neuronu ruchowego

            Zakres objawów uwarunkowany jest rozległością uszkodzenia neuronów oraz miejscem dysfunkcji. Do typowych objawów należą: zaniki mięśniowe, zaburzenia czucia, bóle kończyn, parestezje, niedowłady lub porażenia wiotkie oraz osłabienie lub zniesienie fizjologicznych odruchów. Wyróżnia się trzy stopnie uszkodzenia nerwów obwodowych w zależności od rozległości i manifestowanych objawów.

 Pierwszym stopniem jest neuropraxia, która obejmuje czasową utratę funkcji nerwu, bez trwałych zmian strukturalnych. Neuropraxia powstaje w wyniku czasowego ucisku na nerw. Axonotmesis to drugi stopień uszkodzenia, w którym dochodzi do silnego i długotrwałego ucisku na nerw, w wyniku czego dochodzi do przerwania wypustek osiowych bez naruszenia ich osłonek. Brak uszkodzenia osłonek stwarza dobre warunki do regeneracji nerwu.

Ostatnim, trzecim, stopniem uszkodzenia jest neurotmesis. Dochodzi wówczas do całkowitego przerwania ciągłości włókien nerwowych i ich osłonek. Nie ma więc warunków do samodzielnej regeneracji nerwu, konieczne jest szycie. Każdy stopień uszkodzenia może być częściowy lub całkowity co warunkuje objawy oraz możliwości leczenia. W przypadku zajęcia wszystkich włókien nerwowych zaopatrujących dany mięsień mówimy o całkowitym odnerwieniu. Uszkodzenie tylko części włókien definiowane jest jako odnerwienie częściowe.

Metody diagnostyczne w uszkodzeniach nerwów obwodowych

            W celu dokładnego zdiagnozowania i zlokalizowania uszkodzenia nerwu obwodowego zaleca się wykonanie testów funkcjonalnych dla danego nerwu oraz uzupełnianie badania przedmiotowego o EMG oraz USG nerwu. Należy także wykonać badanie fizykalne mające na celu ocenę siły mięśniowej. Korzystając z urządzeń do fizykoterapii można także ocenić pobudliwość elektryczną mięśni wykorzystując chronaksymetrię i wyznaczając krzywą I/t.

Rehabilitacja w przebiegu uszkodzeń nerwów obwodowych

            Celem rehabilitacji tego rodzaju uszkodzeń jest przyspieszenie regeneracji nerwu oraz zapobieganie skutkom i powikłaniom uszkodzenia. Odpowiednio prowadzona rehabilitacja umożliwia: spowolnienie zaniku narządów czuciowych, zmniejszenie degeneracji włókien mięśniowych, utrzymanie zakresu ruchu w kończynie porażonej i zapobieganie przykurczom, a także ograniczenie wytwarzania niewłaściwych wzorców ruchowych.

Przebieg profesjonalnej rehabilitacji oparty jest na przywróceniu równowagi bioelektrycznej komórek nerwowych dzięki wykorzystaniu zabiegów fizykoterapeutycznych takich jak: elektroterapia, terapia energotonowa, magnetostymulacja, laserowa biostymulacja, diatermia krótkofalowa. Jednym z najczęściej wykorzystywanych zabiegów jest elektrostymulacja mięśni odnerwionych w celu ich pobudzenia co opóźnia atrofię mięśnia i stymuluje jego metabolizm. Zaleca się także wprowadzenie neuromobilizacji nerwów. Elementem uzupełniającym terapię jest suplementacja witaminy C.

Autor: dr Katarzyna Kubasiak

Fizjoterapeutka, absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Fizjoterapeutka z 7-letnim stażem w pracy z pacjentami ortopedycznymi oraz sportowcami. Adiunkt w Zakładzie Anatomii Człowieka AWF w Krakowie. Ukończyła liczne kursy z zakresu anatomii palpacyjnej, terapii manualnej oraz terapii tkanek miękkich, a także specjalistycznych technik diagnostycznych i terapeutycznych.

Zobacz artykuły tego autora