Kręgozmyk - czego unikać i jak go leczyć?

Kręgozmyk jest stanem, w którym jeden kręg zaczyna się przesuwać w stosunku do drugiego w kierunku przodu. Wśród pacjentów można wyróżnić dwie główne grupy cierpiące na to schorzenie - osoby młodsze około 30-40 roku życia i powyżej 50. roku życia, przy czym statystycznie dotyka ludzi w wieku 60-70 lat. Czym jest kręgozmyk? W jaki sposób można go leczyć? Jakie daje objawy?

Co to jest kręgozmyk?

Kręgozmyk nazywany jest także spondylolistezą i oznacza chorobę kręgosłupa, w której przebiegu dochodzi do nieprawidłowego przemieszczania się kręgów. Jeden ułożony wyżej, przesuwa się do przodu względem drugiego, który znajduje się pod nim. Do takich przesunięć dochodzi najczęściej w okolicy odcinka lędźwiowo-krzyżowego. Wśród czynników mających wpływ na rozwój tej dolegliwości wymienić można:

• kręgoszczelinę – brak połączenia między trzonem a łukiem kręgu,
• wady wrodzone i choroby, w których przebiegu dochodzi do uszkodzeń krążków międzykręgowych, a zwłaszcza ich rozmiękczenia,
• wady rozwojowe międzywyrostkowych stawów kręgosłupa,
• ubytki kostne łuku kręgu,
• zmiany zwyrodnieniowe stawów kręgosłupa,
• zmiany przeciążeniowe oraz przebyte w przeszłości mikrourazy kręgosłupa.

Kręgozmyk u osób starszych i młodszych

Kręgozmyk ma kilka możliwych przyczyn powstawania, ale w wyżej wymienionych grupach kryją się pacjenci z dwoma najbardziej popularnymi powodami występowania schorzenia. U młodszych osób kręgozmyk powstaje na bazie kręgoszczeliny, czyli sytuacji, w której mały element kręgu uszkadza się i tym samym dochodzi do przerwania ciągłości kości. Z tego tez powodu staje się on bardziej ruchomy, kręgosłup pracuje normalnie, ale sam z siebie traci on odrobinę stabilizacji, ponieważ zyskuje nową ruchomość.

Zwykle jest to efekt obciążeń biologicznych - innych kręgów, gdyż część osób może pozwolić sobie na więcej ruchów pomiędzy kręgami, a inne nie. Kręgozmyk bywa również powiązany z aktywnością ruchową, w której występują zgięcia i wyprosty. W przypadku starszych osób schorzenie to jest efektem choroby zwyrodnieniowej. Wszystko jest na swoim miejscu, nie doszło do żadnego uszkodzenia kręgu, ale elementy odpowiedzialne za stabilizację są już na tyle zużyte, że nie są w stanie spełniać w 100 procentach swojej funkcji.

Jakie są objawy kręgozmyku?

Zarówno u starszych, jak i młodszych osób dochodzi do sytuacji, w której jeden kręg zaczyna się przesuwać do przodu względem drugiego - zawsze jest to ten, który znajduje się do góry. Z reguły objawy prawie nigdy nie są od razu widoczne, ale rozwijają się powoli. W początkowej fazie dotyczą one tylko części lędźwiowej lub lędźwiowo-krzyżowej. W tym przypadku występuje ból, ale po chwili odpoczynku znika. U młodszych osób najczęściej pojawia się po klasycznym przeciążeniu. Ponadto, jeśli są one aktywne ruchowo, problemem staje się wykonywanie ruchów, w których dochodzi do przeprostu - odgięcia tułowia w tył.

Diagnostyka kręgozmyku

Z reguły kręgozmyk wiąże się z powstawaniem lokalnych dolegliwości bólowych, ale z czasem, gdy jeden z kręgów się przesunie, może także dojść do bólu jednej z kończyn dolnych. Pacjenci bardzo często leczą się u lekarza rodzinnego, neurologa lub ortopedy, jednak najważniejsze jest wykonanie podstawowych badań diagnostycznych - zwykłego zdjęcia RTG. Uraz widać dosyć wyraźnie, natomiast pacjenci często poddawani są leczeniu na zmiany przeciążeniowe.

Zbawieniem dla nich okazuje się rehabilitacja, która przynosi świetne efekty. W przypadku kręgozmyku jest ona odpowiednio modyfikowana w stosunku do tej, która stosowana jest podczas zmian przeciążeniowych. Jeśli zostanie zaniedbana mogą pojawić się dodatkowe dolegliwości bólowe, inne objawy neurologiczne, a także dyskomfort, który będzie występował regularnie, a nie tylko przy przeciążeniach. Z reguły w tych przypadkach pojawia się ból w kończynach dolnych, natomiast u osób starszych dosyć charakterystyczny jest problem z poruszaniem się.

Po przejściu pewnego dystansu pacjenci uskarżają się, że nogi robią się ciężkie i zmęczone, jednak po chwili odpoczynku mogą iść dalej. Taka sytuacja nazywa się chromaniem, w tym wypadku neurogennym, bo wynika ze skrajnego zwężenia przestrzeni dla nerwów. Kręgosłup nie pracuje prawidłowo, a na dodatek zmniejsza się miejsce dla nerwów. Ponadto starsze osoby odczuwają również ból o znacznym natężeniu w momencie, gdy chcą zmienić pozycję, a po zmianie dyskomfort szybko przemija.

Jak rehabilitacja pomaga w walce z kręgozmykiem?

Bardzo istotna okazuje się więc diagnostyka. Lekarz robi zdjęcie, a jeśli pacjenci mają problem z kończynami dolnymi, to w zależności od przyczyny dodatkowo zalecana jest tomografia lub rezonans magnetyczny. Po rozpoznaniu urazu pacjenci kierowani są najczęściej na leczenie zachowawcze - rehabilitacyjne. Fizjoterapeuta pracuje nad prawidłowym napięciem mięśniowym, układem tułowia oraz nad zmianami wtórnymi. Ważne jest także to, aby informować pacjenta, co może mu zaszkodzić. Zbyt długa praca w zgięciu, wykonywanie ruchów przeprostnych, a także praca siedząca, niekorzystnie wpływają na stabilizację mięśniową kręgosłupa. Świadomość osób zmagających się z kręgozmykiem pozwala żyć im bez większego bólu przez wiele lat. Co istotne, jest to schorzenie, które nigdy się nie cofnie, a na dodatek wraz z biegiem czasu zacznie się nasilać. Sama stabilizacja powoduje, że pacjent może wrócić do codziennego życia.

Kiedy niezbędna okazuje się operacja?

Leczenie kręgozmyku może mieć także charakter operacyjny, jeśli rehabilitacja odcinka lędźwiowego kręgosłupa nie przynosi zamierzonych efektów. Wówczas stabilizuje się kręgi, które przesuwają się względem siebie, a jeśli dodatkowo pojawia się problem neurologiczny, np. stałego promieniowania bólu do kończyn dolnych czy chromania, można załatwić to operacyjnie. Przede wszystkim stabilizuje się kręgosłup, aby kręgi się zsuwały, następnie o ile jest to możliwe cofa się kręgozmyk, aczkolwiek nie zawsze się to udaje w całości wyeliminować. Jeśli choroba trwa od 30 lat i powoli narastała, to z pewnością wszystkie struktury w okolicy dostosowały się do takiego stanu rzeczy i nagłe skorygowanie schorzenia mogłoby wywołać efekt odwrotny. Wtedy mogłoby dojść do ściśnienia struktur kręgowych i nerwowych, co miałoby przełożenie na powiększenie się problemu.

Autor: mgr. Kamila Spłocharska

Mgr Kamila Spłocharska, ukończyła szkolenia ukierunkowane na pracę z pacjentami neurologicznymi, z problemami uroginekologicznymi oraz z zespołami bólowymi różnego pochodzenia. W pracy z pacjentem patrzy holistycznie, niweluje ból wykorzystując różne formy terapii, w tym również terapię SCENAR.

Zobacz artykuły tego autora