Obrzęk pozabiegowy lub pourazowy może wiązać się z przykrymi odczuciami. W zależności od czasu, który upłynął od zdarzenia, ogólnego stanu zdrowia pacjenta oraz rodzaju doznanej kontuzji, mogą wystąpić zaczerwienienie, zwiększenie temperatury tkanek, ból, ograniczenie ruchomości. Zmniejszenie obrzęku umożliwia wczesne rozpoczęcie usprawniania, rehabilitacji, a w konsekwencji szybszy powrót do zdrowia.

Co to jest obrzęk?

Obrzęk powstający w wyniku urazu lub operacji jest spowodowany upośledzonym odpływem zbyt dużej ilości chłonki, czyli substancji zawierającej wodę i limfocyty, w miejscu uszkodzenia tkanki. Dzieje się tak, ponieważ uszkodzone są naczynia limfatyczne i krwionośne, a gromadzący się płyn ma trudność z odpłynięciem. Dodatkowo, tworzy się stan zapalny, dając objawy bólu, czy ograniczenia ruchomości. Dzięki tej fizjologicznej reakcji ciało chce jak najszybciej “naprawić” uszkodzenie. Obrzęki po uszkodzeniu tkanki to częsty problem, który warto skonsultować ze specjalistą, celem wykluczenia przeciwwskazań i dobrania indywidualnej terapii.

Postępowanie lecznicze
Według leczeniu opuchlizny pojawiającej się zaraz po urazie lub operacji poleca się stosowanie metody POLICE. Skrót ten można rozwinąć następująco:

●     ochrona - należy zabezpieczyć przestrzeń w okolicy urazu, aby nie spowodować poważniejszego uszkodzenia;

●     optymalne obciążenie - to wykonywanie ruchów obrzękniętą częścią ciała, do granicy bólu, bez nadmiernego wysiłku. Ruch nasila krążenie krwi, co ułatwia odpływ nadmiaru limfy i poprawia ustępowanie obrzęku;

●     lód - przyłożenie zimnych okładów może spowolnić proces tworzenia się opuchlizny. Okłady można stosować przez 15-20 minut kilka razy w ciągu dnia, jednak uważać, by nie odmrozić tkanek;

●     ucisk - wczesna kompresja miejsca po urazie, spowoduje, że zmniejszy się napływ chłonki, co przyczyni się do zmniejszenia wielkości obrzęku;

●     uniesienie - poprawia odpływ substancji stanu zapalnego i limfy. Jeśli obrzęk nastąpił na którejś kończynie, warto unieść ją lekko powyżej serca. Wtedy płyny będę lepiej odpływać, a jednocześnie będzie spowolniony ich przypływ.

W przypadku urazu warto skonsultować się ze specjalistą. W przypadku obrzęku pooperacyjnego, personel medyczny dba o odpowiednie zaopatrzenie tkanek.

Opuchlizna może utrzymywać się kilka dni lub tygodni. Jeśli natomiast obrzęk utrzymuje się do 3 miesięcy mówi się, że jest on przewlekły.

W przypadku opuchlizny można stosować drenaż limfatyczny, wykonywany przez fizjoterapeutę lub specjalny sprzęt medyczny, w celu zmniejszenia obrzęku. Polega on na aktywacji odpowiednich węzłów chłonnych, za pomocą specjalistycznych technik, a następnie wykonywany jest delikatny masaż danego obszaru na ciele. Podczas masażu wykorzystuje się uciski ciała i przepychanie limfy w kierunku węzłów chłonnych. Siła nacisku jest niewielka, by zniwelować ogrzanie tkanek.

Bywa, że proces leczenia jest wspierany odpowiednimi lekami oraz metodami fizykoterapii. Do metod fizykoterapeutycznych, które działają przeciwobrzękowo należy krioterapia, laseroterapia, jonoforeza, niektóre zabiegi elektrostymulacji, czy masaże wirowe. W zależności od rodzaju uszkodzenia tkanki, można wspomóc organizm poprzez zastosowanie kinesiotapingu limfatycznego oraz odpowiednie ćwiczenia.

Kinesiotaping limfatyczny

Ćwiczenia

Ćwiczenia mogą być skutecznym elementem postępowania leczniczego w przypadku obrzęku po operacji lub urazie.

●     Ćwiczenia oddechowe mogą wspomagać krążenie limfy. Możesz wykonać trening autogenny Shulzta Jest to relaksacja połączona z treningiem oddechowym.

●     Ćwiczenia miejsc nie objętych obrzękiem we wczesnej fazie, następnie pod kontrolą również obszarów objętych obrzękiem.

●     W późniejszej fazie obrzęku można wykonywać jogę, czy ćwiczenia w wodzie.

Pamiętaj, aby stopniowo zwiększać intensywność ćwiczeń i unikać przeciążeń. Jeśli odczuwasz ból, dyskomfort lub jakiekolwiek nieprawidłowości, przerwij ćwiczenia i skonsultuj się ze specjalistą. Indywidualny plan rehabilitacyjny powinien być dostosowany do specyfiki operacji, rodzaju urazu i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

●     Unikaj gorących kąpieli

●     Staraj się zmieniać pozycję ciała regularnie, aby zapobiec zastoju płynów i poprawić krążenie krwi.

●     Nie zapominaj o odpowiedniej higienie i pielęgnacji skóry.

●     Upewnij się, że podczas stosowania zimnych okładów nie stosujesz lodu bezpośrednio na skórę.

●     Unikaj nadmiernego spożywania soli, ponieważ może to przyczynić się do zatrzymywania płynów. Pij wystarczającą ilość wody, aby pomóc w utrzymaniu równowagi płynów w organizmie.

●     Zachowaj ścisłą zgodność z zaleceniami lekarza.

Bibliografia

1)    Conservative treatment of ankle sprain according to a recent literature Urszula Kaźmierczak, Szymon Kwiatkowski

2)    Analiza najczęstszych urazów kończyn górnych we wspinaczce sportowej i skałkowej, Zieliński Grzegorz

3)    Pyszora A., Kompleksowa fizjoterapia pacjentów z obrzękiem limfatycznym, Medycyna Paliatywna w Praktyce, 1/2010.

4)    Mikołajewska E., Kinesiotaping w terapii obrzęków, Leczenie Ran, 2/2013.

5)    Mika T., Fizykoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.

Autor: Zuzanna Jandziś

Magister Fizjoterapii, absolwentka Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie. Specializuje się w fizjoterapii czaszkowo-twarzowej. Dodatkowo, zajmuje się wspomaganiem leczenia ortodontycznego, leczeniem zaburzeń układu stomatognatycznego, bólami głowy, czy terapią blizn. Ukończyła liczne kursy i szkolenia z zakresu anatomii palpacyjnej, akademii Cranio-Facialnej, zaburzeń stawów skroniowo-żuchwowych, a także z masażu kobido i PhysioKobido.

Zobacz artykuły tego autora